IMGE23

Barbara Mikołajewska

Barbara Mikołajewska

o sobie wśród robotników współ występują z podzielaniem wspólnego normatywnego świata i z silną tendencją do wybierania przyjaciół i zrzeszania się wśród kolegów.

P*SMMtowa wspólnota charakteryzuje się więc tym, że jej członkowie tworzą system wartości, który ma swoje źródła w środowisku zawodowym i profesjonalnym. ale $> stem ten oddziałuje na życie jednostki zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz środowiska pracy. Jak to stwierdził Etzioni, można powiedzieć, że wspólnota „■ciska" swoich członków. Zakres lub „przenikliwość” zawodowej wspólnoty, chociaż pierwotnie ma związek głównie z zabezpieczeniem interesów swoich członków, to w rezultacie równie/ tworzy bariery, za którymi tworzy się jednorodność, która utrzymuje taki sam styl życia.

Przykładem zawodowej wspólnoty w Anglii może być wspólnota dokerów. Życie dokerów w .Anglii przed rokiem 1970 było ściśle wyznaczone przez pracę. Badania dokerów prowadzono np. na Uniwersytecie w Liverpoolu i wykazały one istnienie zawodowych subkultur.

|_) tradycyjny model życia rodzinnego był powiązany z pracą w tym okresie, który byl okresem ■epeamodd zatrudnienia. Trudności w otrzymaniu stałej pracy uniemożliwiały dokerom i ich rodzi-■a realizację trybu życia bazującego na regularnym czasie pracy i odpoczynku, który jest typowy dla MMoesmcgo przemysłowego społeczeństwa. Doker był cały dzień zarówno w domu, jak i poza domem, przrśazuyąc informacje o tym. co zdarzyło się w doku. oraz dowiadując się. co zdarzyło się w domu i wśród snądtw. Rutyna pracy domowej żony dokera była wyznaczona przez godziny pracy męża i przez rodzaj ładunku. z łaórytn pracował.

Podobnie Miller w swoim porównawczym badaniu nad dokerami sformułował twierdzenie, że subkultura dokerów wynikła z warunków ich pracy. Przypadkowość zatrudnienia oraz przestrzenną izolację miejsca pracy uznał on za kluczowe czynniki tej subkultury, której charakterystyczną cechą była:

i l~l aiezwylda solidarność i lojalność wobec kolegów, podejrzliwość wobec dyrekcji i outsiderów, yraknedmo wobec grupy, hierarchiczność. (liberalna) filozofia polityczna, ale konserwatywny stosunek da zmm? w praktyce pracy, wiara w przypadek — myślenie indeterministyczne.

Myślenie indeterministyczne można różnie interpretować. Raz przychylnie, jako ■tzałrżnrgu ducha, innym razem nieprzychylnie, jako objaw braku dyscypliny i poczucia odpowiedzialności.

innych zawodów dryfują w kierunku pracy dokera w sposób Ijśą— odwadniijy: y znajduje swą drogę do niższego poziomu

IMNBkIhm opinia. Tę postawę ludzi wobec dokerów uważano za głów-oddziahijący na poczucie solidarności wewnątrz grupy.

I patnarchalna struktura rodziny i tradycja kontynuowania zarój jhltaraoju wspólnot dokerów charakteryzujących się własnym stylem prawdopodobnie najważniejszym czynnikiem w tym procesie tworzenir przemysłu wobec dokerów, żc zawód ten ma niski status.

Zwykle, gdy zawód jakiejś grupy ma niski lub marginalny status, ma to wyraźny wpływ na postawy członków grupy. Dokerzy często ujawniają silną pudcjnli— wobec ludzi spoza ich zawodowego środowiska, co znajduje swój wyraz w ich a^ parowaniu się od zewnętrznego świata. Również wiąże się to często z ro/tamami wewnątrz zawodowej wspólnoty robotników, co wynika z procedur związanych z wykonywaniem zawodów, które wywołują silne współzawodnictwo i nawet konflikt między poszczególnymi dokerami. Walkę między nimi zaostrzały fizyczne warniki pracy. Nie można było skłonić ich do pokojowego i kooperatywnego zachowania 1 ca więcej, podczas wywiadów dokerzy ujawniali, że są tego świadomi. Często opo-I wiadano historie walki związane z procedurami zawodowymi, co było trudne do pogodzenia z ogromnym szacunkiem dokerów do solidarności. Z wywiadów wynikało jednak, że dokerzy sami są świadomi tej wyraźnej sprzeczności. Jest to szczególnie widoczne w wypowiedziach dwóch dokerów:

Lud/tc nie mogliby powiedzieć, że dokerzy są solidarni, gdyby zobaczyli nas w sprzeczkach u drobiazgi jak małpy, które walczą o kawałek chicha. Dokerzy nie są naprawdę solidami - ratuj- «ę kto może.

Wielu robotników było nie tylko tego świadomych, ale równocześnie wstydziło , się tego. Czerpali ogromną satysfakcję z publicznego wyrażania solidarności, szczególnie w postaci poparcia dla kolegów, którzy są. według nich. ofiarami. Może to być spowodowane tym, że takie postępowanie pomaga im uwolnić się od negatywnych uczuć wynikłych z egoistycznej walki na tle procedur pracy. Wówczas takie publiczne wyrażanie solidarności może być potraktowane .jako zachowanie kompensacyjne I Byłaby to kompensacyjna reakcja na zło, które dokerzy robią sobie nawzajem: solidarność z towarzyszami może więc być wynikiem odwrócenia negatywnej sytuacji tak, by nadać jej pozytywną wartość. W ten sposób z negatywnych doświadczeń dokerów powstaje pozytywne poczucie tożsamości. Rodzi się ono z cierpienia.

WSPÓLNOTY ORGANIZACYJNE

Nie tylko wspólne miejsce zamieszkania oraz zawód mogą wiązać i zamykać swoich członków dostarczając im potwierdzenia siebie i obrony przed światem zewnętrznym. Istnieje także pewien typ wspólnoty, który możemy nazwać organizacyjnym. Whyte, badając człowieka w organizacji, stwierdza, że interesow ał się tymi. którzy nie tylko pracują dla szerszych korporacji, ale również przynależą do nich. -Są to przedstawiciele middle class, którzy opuścili dom duchowo i fizycznie, żeby wstąpić w życie organizacyjne (...]. Badanie White'a dotyczy „białych kołnierzyków", którzy publicznie twierdzą, że ich wizja świata jest indywidualistyczna, ak w praktyce są umyslowością kolektywną i korporacyjną. Whyte wprowadza pojęcie społecznej etyki, która dostarcza indywidualnych racjonalizacji dla organizacyjnych żądań poddaństwa, poświęcenia dla organizacji.