IMGD90

MO Barbara Mikołajewska

i ni i mii wśród członków grupy. Tak więc w tym okresie dziecko zaczyna Mew*- swoją tożsamość: odrębnej, jedynej w swoim rodzaju osoby.

Podobny proces socjalizacji ma miejsce także z rówieśnikami i autorytetami szkolnymi Konflikt między zależnością i niezależnością zawsze towarzyszy socja-fczacji. Erikson zakłada, że rozwiązaniem konfliktu jest jedna z tożsamości: jednostki lub grupy.

Określenie <ja> | terminach innego jest koniecznością - pisze Ziller. Jednakże określenie <ja> wyłącznie w terminach istotnych i władnych innych może prowadzić do dyfuzji ego. <Ja> roztapia się w innym. Stabilność w definicji <ja> i w definicji innego można osiągnąć poprzez definiowanie <ja> w terminach innych ludzi, ale równocześnie oddzielnie od innych. Polega to na zachowaniu obiektywności w postrzeganiu relacji <ja>inny. Tożsamość jednostki i grupy można potraktować jako dwa ogniska, wokół który ch opisuje się życiową przestrzeń jednostki. Te dwa ogniska stanowią dla siebie nawzajem punkt odniesienia oraz pełnią wobec siebie rolę ■edani2mów kierujących lub kontrolujących. Bodźce społeczne mogą być widziane od strony jednego lub obu tych ognisk równocześnie. |...|

Tłumacząc te pojęcia na język orientacji <ja>-inny przyjmujemy - pisze Ziller - że pojęcie tożsamości indywidualnej odpowiada naszemu pojęciu samooceny, a tożsamości grupowej - zainteresowaniom społecznym. Tak więc samoocena i zainteresowania społeczne dostarczają ognisk, które definiują życie społeczne jednostki. Clwakter pojęcia samooceny i zainteresowań społecznych jest taki, że pozwala jednostce na określenie <ja> w terminach innych ludzi, ale niezależnie od nich. Osoba o wysokiej samoocenie ucieka się do udzielania sobie samej poparcia. Wysoka samoocena i silne zainteresowania społeczne razem dostarczają podstaw podwójnego źrtdb zadowolenia i podwójnych mechanizmów kontrolnych pomimo naturalnego konfliktu między <ja> i innymi.

Zainteresowanie społeczne zostało zdefiniowane jako postrzeganie <ja> jako pnie istotnych innych. Pokażemy, że zainteresowania społeczne utrzy-Mją uę dzięki oczekiwaniu pozytywnych wzmocnień od innych. Pojęcie zostało przyjęte od Adlera, który zwrócił uwagę na to, że teorie osobowości pomijają zja-wśko innych ludzi. Jednakże proponowane tutaj rozumienie zainteresowań spolccz-my sposób uwzględnia istotnych innych, niż to przedtem robili Adler, limd. Jung. Teoria orientacji <ja>-inny, prezentowana w tym tekście, ma charakter punawc/y. dąży do tego. aby pojęcia łatwo podlegały weryfikacji cksporynicnlal-UMbiaat ZMMeresowań społecznych jest najlepiej widoczne w matrycy orienta-samoocenę, centralność <ja> i inne komponenty, juk H MMth jes/cze szerszego systemu tworzonego przez jednostkę - społeczeństwo. Mbowaliśmy ponadto pokazać rozwój zainteresowania dla innych. Uo pojęć ■ i ZMMeresowań społecznych odniesiono pojęcia niezależności i zależ? fHrepwme niz I pracach dotychczasowych, nie mówi się tutaj o rozwiąza-konfliktu między <ja> i innymi. Jednostka ustawicznie walczy o losem wewnątrz własnego środowiska. Wymyśla raczej spnso-

by adaptacyjne zamiast rozwiązań poprzez uciekanie się do wskazówek dostarczanych przez grupę istotnych (zainteresowania społeczne) oraz przez własny terający system (samoocena).

SPOSÓB BADANIA ZAINTERESOWAŃ SPOŁECZNYCH

Zbudowana przez Zillera miara zainteresowania społecznego wywodzi się z poznawczego podejścia do zagadnienia orientacji ja-my. które zostało przedstawione w poprzednim paragrafie. Miara bierze pod uwagę oczekiwanie poparcia społecznego. identyfikację z istotnymi innymi i postrzeganie ja jako włączonego w grapę istotnych innych.

Sposób mierzenia zainteresowań społecznych (rys. 3) polega na tym. u prań §8 badaycfcoH?-sowanic kola reprezentującego <ja> w jakimkolwiek miejscu wewnątrz prostokątnego poła.» kt.om znajdują się już trzy koła reprezentujące: rodziców, przyjaciół, nauczycieli

Oto przykład miary:

Trzy kola narysowano w przestrzeni. Jedno oznacza nauczycieli, drugie rodziców, trzeci ŁJęgóśv Narysuj, gdzie chcesz, w tej przestrzeni jeszcze jedno kolko, które będzie oznaczało ciebie Napis/ » a» <P

Rys. 3. Miara zainteresowań społecznych

Gdy badania dotyczą dorosłych, to koła reprezentują rodzinę, przyjaciół, grapę pracowniczą. Wskaźnikiem silnego społecznego zainteresowania jest unricsiteBi kola oznaczającego <ja> wewnątrz poła wyznaczonego przez trójkąt społeczny, słabego | umieszczenie tego koła poza tym polem. Miarę stanowi 6 różnych wenjji rysunków łącznie. W kolejnych rysunkach zmieniają się punkty. I których na* sączone zostały trzy koła. Raz mieszczą się z prawej strony, innym razem Z lewej.