IMGv23

Przyjęta nomenklatura może ponadto pełnić camopotwierdza jącego się proroctwa*, będzie skłaniana, za pośrednictwem systemu kar d ma-łub bardziej świadomie, iw procesie edukacji i socjalizacji i zachowania zgodnego z rolą społeczną głuchego, inwa-1 meatymącego \

Terminy związane z problematyką_ wychowawczą osób z uszkodzonym słuchem mogą dotyczyć:

—    przyczyny uszkodzenia słuchu, np. głuchota-niesłyszenie:

perinatalna, postna ta Ina (przed, iw czasie porodu i po po-rodne); nadęta, dziedziczna,

—    mieysca uszkodzenia słuchu, np. uszkodzenie słuchu-głuchota: borowa, przewodowa, obwodowa,

—    stopnia uszkodzenia słuchu, np. osoba totalnie głucha, niedosłysząca. z resztkami słuchu dtp.,

—    wieku, w którym nastąpiło uszkodzenie słuchu, np. głuchy--niesłyszący: ogłuchły w wieku przedszkolnym, przed przyswojeniem sobie 'mowy, po przyswojeniu mowy, ogłuchły w wdeku dorosłym,

—    preferowanego sposobu porozumiewania się an|| z uszkodzonym słuchem, np. głuchoniemy, głuchy mówiący, ogłuchły mówiący, głuchy migający, niesłyszący mówiący itd.,

—    ogólnej sprawności, poziomu rozwoju psycho-fiayczoege, np. głuchy-niesłyszący: z dodatkowymi upośledzeniami, upośledzony iwnysłowo, inwalida itd.

2. POJĘCIE OSOBY Z USZKODZONYM SŁUCHEM

Pojęcie osoby z uszkodzonym słuchem, a /więc rozumienie tego, czym jert brak słuchu — i wynikające z tego faktu konsekwencje dla postępowania naprawczego — zależą od celów i zadań, jakie sobie stawia określona dyscyplina s urdologiczna. W praktyce cele te mogą się ' krzyżować, ctasem nakładać, każda jednak z dyscyplin surdodogicztnych i—dnirm koncentruje się na własnej problematyce. Interdyscyplinarne HM0Me bob charakter zintegrowanego działania *, którego efektywność JnI gnŁcinmn od wzajemnego rozumienia celów stawianych sobie ■MAw nauki, stosowanej tenmnologii, oraz od umiejętności korzyli ..Claris i otrzymywanych przez te nauki wyników badań.

HjM mamo określenie „ubytek słuchu”, ,głuchota” dtp. są nieostre lgjj.fr rwiąritu 1 tym różnie rozumiane. M. Góralowna np. podkreśla, że

•fWtn BoMotłui Sj Jackson L., Pygmalion in the classroom. Teacher mtiHK ialcHacltiał deoelopment, New York 1060. lljlJMMi 8l Hoffmann, Rewalidacja nie słyszących, jw., g. 17.

I Ms tamie i. n o.

celowo nie wyodrębnia spośród dzieci z uszkodzonym słuchem tych z całkowitą głuchotą e uwagi na iproiblematyczność istnienia jrrfnrwUlr takiej 'kategorii ibądż znikomą ich licżbę⁶. Owe stanowisko jest uzasadnione także zwiększającymi się możliwościami wychowania słuchowego,, co z kolei wynika z odkrycia wagi jaką dla tego . procesu ma okres przedszkolny, w tyim niemo^flęcy, oraz ipostęp w doskonaleniu aparatury diagnostycznej i aiparatów słuchowych. W innych ujęciach^uszkodzenię słuchu traktuje się w kategoriach „czasowego nieprzystosowana¹' (•tem-'" porarly" unadopted) dziecka głuoheg<T^,'"a~''pożartym potencjalnie Idyspo-nuiacego takimi samymi moahwościairni rozwoju jak dziecko słyszące, lecżi wymagające specjalnego kształcenia (apeciai trainingl dlą_osiągania rozwoju społecznego ^ Terminy głuchy, niesłyszący będą miały także inne znaczenie, jeżeli będą się odnosić do osoby dorosłej, która utraciła słuch nagle, już po przyswojeniu mowy bądź zaczęła tracić słuch stopniowo (głuchota progresywna). Dla surdopedagoga bowiem pierwszorzędną wagę ma odpowiedź na pytanie: w jaki sposób uszkodzenie duchu wpływa ibądż wpłynęło na rozwój (ewentualnie zachowanie) mowy. Inne ''Znaczenie natomiast będą miały omawiane określenia odnoszące się do dzieci, które utraciły słuch przed przyswojeniem mowy. W pierwszym przypadku, poza problemami stricte (psychologicznymi, związanymi i nagłą bądź postępującą deprywacją doznań dźwiękowych, ibądzie chodziło przede (wszystkim o utrzymanie wyrazistości ekspresji słownej, a także o przyswojenie sztuki odczytywania z ust. W odniesieniu do dzieci natomiast problem (ten .jest bardziej złożony. Między innymi tej problematyce jest poświęcone niniejsze opracowanie.

Ż przytoczonych rozważań wynika dowodnie, że pojęcię osoby z uszkodzonym .słucham nie jest jednoznaczne i takie być nie może. Stopień uszkodzenia słuchu, wiek, w którym _nastąpiło jego (Uszkodzenie, pfzyczyna zaburzenia percepcji mowy, główny sposób porozumiewania się, motywacja do przezwyciężania psychologicznych i społecznych następstw, które (wynikają z uszkodzenia słuchu, .pomoc najbliższej rodziny, szkoły, dodatkowe upośledzenia, poziom inteligencji mają wpływ na kształtowanie się osobowości i społecznego stereotypu niesłyszącego. W związku z tym wszelkie klasyfikacje podkreślające takie cechy osobowości, jak: egocentryzm, pobudliwość, niedojrzałość emocjonalną itp. są wprawdzie opisem faktycznego czasem stanu rzeczy, który jednak jest w swej istocie wynikiem (wieloletniego procesu socjalizacji i edukacji, a nie jedynie głuchoty jako takiej. Zaburzenia sfery poznawczej,, emocjonalnej, motywacyjnej, które czasem współwystępują z uszkodze-

1

M. Góralówna, Dziecko z trwałym kalectwem słuchu. Zagadnienia diagnostyki i postępowania leczniczo-rehabilitacyjnego, Warszawa 1970, s. 8.

⁷ G. Perdoncimd, Barbara M.C., Communication for hearing handicapped people in France [w] H. J. Oyer, Communication for the hearing handicapped, Baltimore, London, Tokyo 1976, s. 228—224.