P1100684

Uktów przeistaczała je w medytację nad km*_n flów rozproszonych przez historię, lecz w*_rĄ² twojemu Bogu — i w rozmyślenie o zawitych ^ zkach między zbrodnią i karą. JukiJ jest » j skomplikowanej strukturze uwarunkowań trudy, ^ pych, społecznych i m oralis tycznych elementem j, bulamie zbędnym („mlędzymoiekularne ciakt w ganizmie dramatu” określa to Grzymulu-Sie<i,<. ale koniecznym dla katar tycznej równowagi dz.en interesującym przyczynkiem do kręgu motywai i wątków, które mogły odegrać jakąś rolę w lat montowaniu fabularnym Sędziów, jest przyporom* ny przez (JrzymalęSiedleckiego obraz Kaspra u lachowskiego. Widzimy na nim scenę eksmisji cłu* pa wywłaszczonego przez właściciela Żyda. Sprawi Dziada i Samuela w Sędziach, która stanowiłaby w w preakcji element paraleli, jest pomysłem Wy-■piańakiego; akta procesu o morderstwo w Jabkmi-cy takich informacji nie zawierają. Wyspiański i wątku Dziada wydobył zarówno treść społeczną (aa-tagonizm hucuieko-żydowzki i jego ekonomiczne podłoże), jak i treść metafizyczną (na tym planie śmierć Joaaa jest równoważnikiem śmierci Jewdocby). j Forma Sędziów, przedziwnej tragedii, podnoszącej notatkę z protokółu policyjnego do wyżyn rozmowy człowieka z Bogiem, fascynowała od początku i budzi do dziś podziw (Jacąues Copeau, Claude Backvis).

Wizję teatralną Wyspiańskiego wyrażę* w Sę-J

_Isiawińska «, skupiając uwagę

[r«n*

la kolorystyce i gestyce. Paul Fech-.1,, najbardziej egzotyką środowiska,

'■    | _x malarstwem Chagalla, poświęcił

' _{;fn w} swej monografii dramatu euro-~ więcej miejsca niż Weselu¹*. Technikę r^f." określa Fechter jako ekspresjonistyczny na-2 naturalizmu wziął Wyspiański metodę Kiwania środowiska, z ekspresjonizmu skró-TL i syntetyczność, dynamikę lirycznej subli-m zjawisk, ostrość przeskoków od szeptu do tjcu (w metaforycznym znaczeniu tych słów), jioć Sędziowie stanowią w twórczości Wyspiań-Ljegu łuk przerzucony od wczesnej fazy do epilogu Kiś i pracy literackiej, miejsce ich w przeglądzie Bfkk jest przed Weselem. Przyjmując Wesele ja-pcezurę, trzeba jednak prócz dramatów klęski lipidowej i dramatów grzechu znaleźć miejsce w pparamie ogólnej dla szaleństwa wyobraźni na-fcnnego Legionem. ■

jLegion był przez poetę pisany z myślą o teatrze, Ee przez wiele lat — do 1911 r. — pozostał tylko ■•pozycją poetycką. Kotarbiński podobno w cza-p lektury pytał o myśl przewodnią, Pawlikowski pał obawiać się kosztów inscenizacji oraz niewy-ioiności aktorów w monumentalnych i wielowymia-» I. Sławińska, O badaniu wizji teatralnej Wyspiańskie-„Pamiętnik Literacki” 1958, z. 2. js p F_echter Z>ós europdische Drama. III, Vom Expres-'Mannheim 1958, s. 431 -432.