7734511994

w lutym 1862 r. zalecono nauczycielom poczynienie krytycznych uwag nad dziełami elementarnymi wydanymi przez były Okręg Naukowy Warszawski.²⁸

W styczniu 1862 r. na posiedzeniu rady pedagogicznej gimnazjum lubelskiego sporządzono spis książek dla uczniów każdej klasy²⁹ (aneks nr 3). Wykaz obejmuje zarówno dawniej używane książki jak i nowe zupełnie pozycje. Wśród tych ostatnich na uwagę zasługują: Maksymiliana Lyszkowskiego Wypisy z pisarzów polskich zawierające po większej części przedmioty realne, Hipolita Cegielskiego Gramatyka języka polskiego, Piotra Czarkowskiego Krótki zbiór geografii dla uczącej się młodzieży, Feliksa Konwerskiego Jeografia powszechna krótko zebrana dla użytku uczącej się młodzieży, Teodora Weltera Dzieje powszechne, książki do historii Aleksandra Zdanowicza i Joachima Lelewela. Niestety reforma oświatowa A. Wielopolskiego była tylko skromnym epizodem w dziejach polskiej oświaty. Po powstaniu styczniowym władze zaborcze szybko zaczęły likwidować osiągnięcia reformy, wprowadzając znane z okresu paskiewiczowskiego metody rusyfikacji oświaty.

Celem artykułu było przedstawienie głębokich przeobrażeń, jakie przeszło wiele przedmiotów, a zwłaszcza język i literatura polska, język łaciński i historia. Polityka ograniczeń, represji, tendencyjnej interpretacji, wycofywania polskich podręczników i innych środków dydaktycznych dotknęły polską oświatę bardzo poważnie. Nie zawsze jednak jej rezultaty były takie, jakich oczekiwały władze zaborcze. Reakcją przeciw takiej polityce było tworzenie się tajnych kół samokształceniowych, skupiających młodzież, która pragnęła poznawać literaturę i dzieje ojczyste na własną rękę, czerpiąc wiedzę z dawnych podręczników, z tekstów literatury romantycznej i uzupełniając te wiadomości, których szkoła oficjalnie udzielić jej nie mogła. W ten sposób utrwalało się w sercach i umysłach młodzieży poczucie więzi w przeszłością kraju, budził się jej patriotyzm i wola walki o niepodległość ojczyzny.

²⁸    APL GWL 867.

²⁹    APL GWL 867.

66