s15(1)

KRYTYCZNE STUDIA NAD BEZPIECZEŃSTWEM

192

implikuje przedsięwzięcie wyjątkowych środków, by się przed nią zabezpieczyć³⁰. Działające w imieniu państwa elity mogą leż. przedstawiać jakieś zagadnienie jako zagrożenie dla bezpieczeństwa w celu realizacji swoich interesów.

Analityk bezpieczeństwa nie jest aktorem sckurytyzującym, interpretuje jedynie te działania politycznych aktorów, które spełniają kryteria bezpieczeństwa. Ocenia przede wszystkim, w jakim stopniu aktor sekuiytyzujący jest w stanic zmobilizować poparcie wokół jakiegoś problemu bezpieczeństwa²¹. Współczesne badania nad sekurylyzacją mają charakter interdyscyplinarny. koncentrują się m.in. na terroryzmie, imigracji, epidemiach, katastrofach naturalnych, tożsamości i prawach kobiet³³.

Makrosckurytyzacja określa kwestie bezpieczeństwa w ramach całego systemu międzynarodowego. Przykładem jest walka z terroryzmem po II września 2001 r„ która strukturalizuje nasze myślenie o bezpieczeństwie. Obejmuje ona ochronę przed atakami (izolacja), zwalczanie terrorystów za pomocą metod wojskowych i policyjnych (represja) oraz likwidowanie nierówności społecznych stanowiących pożywkę dla terroryzmu (wyrównywanie)³³. Innym przykładem makrosekurytyzacji może być zimna wojna, która determinowała dynamikę bezpieczeństwa na świecie. W państwach Europy Środkowej i Wschodniej przetrwanie systemu i jego elit było w okresie komunistycznym instytucjonalnie powiązane z zapewnieniem „porządku" za pomocą sckurytyzacji wielu dziedzin życia. Sekurytyzacja oddziaływała negatywnie, konserwowała bowiem niedemokratyczny porządek i władzę partii komunistycznej. Celem demokratycznej opozycji była zatem desekurytyzacja, czyli przywrócenie poszczególnym sferom życia społecznego cech normalności.

Sekurytyzacja może doprowadzić do ograniczania wolności obywatelskich. W systemach niedemokratycznych środki nadzwyczajne stosuje się częściej, a podział na sferę polityczną i bezpieczeństwa jest płynny. W okresie komunistycznym kontakty z obywatelami państw zachodnich zostały zaklasyfikowane do sfery bezpieczeństwa i poddane ścisłej reglamentacji. Podobnie określenie Radia Wolna Europa jako zagrożenia dla bezpieczeń-» Royd, Crofl, 2010, s. 3.

^!l Buun, WKvtr. dc Wilde, 199$. s. 33-34.

^>J Catheruie OurrctU/t Cntkal Application ojSecurity Theory Ownoming ihe NomaHut Ddemma oj Writlng Security, Barcelona: Inuitut Ciuli Inlcriucioiul per la Pju, dcscmbic 2G09. s. 11.

^Jł Barry Buzan. 77* .War ot i Tenomm' as ihe New Macro-Secuntiyuton. Odo: Umversiiy of Oslo Warting Papcrs 2006. s. 1-2.20-21. Patrz także Mariannę Słone. Security Accotding to Bum: A Co/nprehemne Security Anafysts,„Seeunty Drtcutsion Paper Senes* GELST 2009. nr I. s. 8-9. htlp://^t,msh poris.fr/lMG/pdf/Sccumy_for_BuMn.mp3.pdr

siwa uzasadniało zastosowanie specjalnego środka, jakim było zagłuszanie. Innym przykładem sckurytyzacji było przedstawianie działalności „Solidarności" jako zagrożenia dla bezpieczeństwa oraz. wprowadzenie 13 grudnia 1981 r. specjalnego środka, jakim był stan wojenny.

Krytycy teorii sckurytyzacji poddają w wątpliwość przyjętą przez nią bezwarunkową intcncjonalność konstrukcji zagrożenia. Zagrożenie jest przede wszystkim wynikiem zjawisk istniejących obiektywnie, a koncentracja na jednostkowych aktach sckurytyzacji może przyczyniać się do ich niedostrzegania. na przykład problemu nielegalnych imigrantów starających się przedostać do kraju. W takich wypadkach trudno jest określić jednego aktora sckurytyzującego”. Ponadto język bezpieczeństwa przenika debatę polityczną i bardzo rzadko przenosi ją poza sferę polityki demokratycznej. Jest on użytecznym sposobem usytuowania na politycznej agendzie kwestii, które nic były spolilyzowane i rzadko oddziałuje zgodnie ze Schmittowską logiką stanu wyjątkowego".

Szkole kopenhaskiej zarzuca się też ahistorycyzm". Kry tyka ta mc wydaje się w pełni uzasadniona, niektórzy badacze bowiem dążyli do odkrycia genealogii i historii pojęcia bezpieczeństwa”. Z perspektywy feministycznej z kolei teorię sekurytyzacji krytykuje się za niemożność zidentyfikowania „cichego" dylematu bezpieczeństwa, który występuje wtedy, gdy jednostka nie może mówić o swoich problemach bezpieczeństwa. Sekurytyzacja zakłada, że akt mowy jest możliwy, w rzeczywistości jednak kobiety, tak jak mityczna syrenka z bajki Christiana Andersena, są często ograniczone jako podmioty, którymi warto się zajmować²¹ ².

Inni krytycy zwracają uwagę, że z. perspektywy szkoły kopenhaskiej bezpieczeństwo nic może być wspólne, lecz jest zawsze grą o sumie zerowej, w której gdy ktoś zyskuje, ktoś inny musi stracić. Bezpieczeństw o jest zatem postrzegane negatywnie, nie jest celem pożądanym”. Teorii sckurytyzacyjnej

* Miehaet C. Williams. Wwils, Imaga. Entmkx Sccuruizniion ant!InternationalPo&tks, .Inter-nalional Studics Quartcrly" 2003. 1.47. nr 4. s. SI 1-531.

⁵⁵ Carl Scfamilt, Teologia polityczna t trute pisma, wsbór, tłumaczenie i wstęp Marek A. Cichocki, Kraków: Znak 2000. Na temat myśli Schmitta w badaniach bezpieczeństwa patrz Jef Huysntans, Raisiting Copenhagen: Or. On the Cntatbt² Devrlopmenl of a Security Studia Agenda m Europę, „Europcun Journal of International Kclalions' 1998. t. 4. nr 4. s. 479-504.

Feitt Ciut a. Security and TrMem of Context: A llermeneulical Crtliąue of SecurMamon Theory, „Rerów of International Studics" 2009. t. 35. nr 2, s. 301-326.

” Patrz zwłaszcza Ole W'a<ver. Security: A Conceptual llistory for International Relahons, paper prcscntedal British International Studics Associatioo ConfereiKC, London, 16-18 Dcccmber2002 Lenc Hansen, The Uuk Mermaid's Sileni Security Dilemma and the Abstnee of Gender in Copenhagen School, .Mitlennium: Journal of International Rełauons" 2000, t. 29. nr 2, s. 285-306. ” Ken liootli. Critkat Security Studia and World ftlitks, Bouider: Lynite Ricnncr 2005. s. 270-271.