s22

KRYTYCZNE STUDIA NAD BEZPIECZEŃSTWEM jest mało prawdopodobne, aby szkoły te utworzyły jedną syntetyczną curo-pejską teorię bezpieczeństwa. Będą raczej traktowane jako odrębne podejś-cia. z których różni badacze będą czerpać inspirację. W Stanach Zjednoczonych teorie bezpieczeństwa opierają się na racjonalistycznej epistemologii, są silnie zintegrowane z teoriami stosunków międzynarodowych, dlatego od rozwoju tych ostatnich będzie zależeć ich przyszłość⁵⁰.

Poststrukturalistyczne studia nad bezpieczeństwem

Poststrukturalistyczne studia nad bezpieczeństwem są szersze od szkoły paryskiej pod względem zasięgu geograficznego i obszaru tematycznego. Nawiązują do filozofii francuskiej, przede wszystkim prac Michaela l ou-caulta i badań lingwistycznych Jacąucsa Derridy’ego. Interesują je relacje konfliktu i przemocy. Bezpieczeństwo jest rodzajem politycznej technologii, splatającej ze sobą system wiedzy, reprezentacji, praktyk i form instytucjonalnych. która oddziałuje w określony sposób na ludzi⁵¹. Za pomocą opre-syjnych i niedemokratycznych aktów oraz społecznego i politycznego wykluczenia wy twarza podmiotowość podporządkowaną.

Podczas gdy pozytywistyczne studia nad bezpieczeństwem konccpiuałi-zują bezpieczeństwo jako odnoszące się do istniejących już bytów, post-strukturaliści odwracają ten porządek, twierdząc, że bezpieczeństwo byty tc tworzy. Oddziaływanie bezpieczeństwa jest w takim razie bardzo głębokie, dotyczy bowiem samego procesu tworzenia podmiotów”. W celu odkrycia historycznych uwarunkowań i praktyk bezpieczeństwa badacze stosują analizę dyskursu, koncentrując się na pozajęzykowym kontekście wypowiedzi. Zrozumienie dyskursu wymaga nie tylko uwzględnienia treści, łączy on bowiem aspekty lingwistyczne (pisanie, mówienie) z behawioralnymi (praktyki. instytucje). Dyskurs określa zagrożenia, pr/.ed którymi stoi wspólnota.

Inaczej niz czerpiące z filozofii niemieckiej Krytyczne Studia nad Bezpieczeństwem. poststrukturalistyczne studia nad bezpieczeństwem odrzucają wielkie idee postępu i emancypacji jako celu działalności naukowej. Badacze rozumieją emancypację w duchu francuskich postmarksisiów -Jaąucsa Kanciera, E»icnne’a Balibara i Alaina Badiou - jako połączoną ■' Otc W,iow, Itiriy Iki/ati. A{ter the Return tu Ihcory Jhe fbst, Prtscnt, and Ok Futurę uf Security Studie.s, w: Alan Collins (red). Contemporary Snunty Studia, wyd. 2, Oxford: (Mord Unirersiiy Press 2010. s. 479.

" Anthony Iłurke./tywnMof>Security,_AItcmativcs* 2002. i. 27. nr I.s. 1-27.

¹¹ Andrcas Mehnkc. Jbsltwdernising' Securit)', paper for presentation al the ECPK Jonit Session*, Mannheim, 26-31 Maich 1999.

AMKtftAlioMyc/A) tłu** lud IrJtWMiMn

Ramka 7.2. Strukturalizm a poststrukturalizm

Mianem posislruktunili/mu określa się różne koncepcje filozoficzne, polityczne i społeczne, które powstały w nawiązaniu do strukturalizmu. Poststrukturalizm obejmuje środowisko francuskich myślicieli, takich jak Michael Foucault, Jaąues Derrida, Jean Franęois Lyotard, Roland Barthes i Ciillcs Delcuze. Głosi on, żc twierdzenia o święcie zależą od pewnych form wiedzy.' Poststrukturalizm przywiązuje znaczenie do języka, szczegółu i kontekstu wydarzeń.

Droga od strukturalizmu do poststrukturalizmu wiedzie poprzez strukturalne podejście do języka Ferdinanda dc Saussurca i dckonstrukcję tego stanowiska dokonaną przez Jaąucsa Dcrridę. Zdaniem Saussurca strukturę każdego języka tworzy zespól różnych głosek i idei. Każda jednostka struktury językowej składa się ze „z mik u" (np. stół), a każdy znak z dwóch komponentów, znacznika Csiguifiant) - dźwięk słowa „stół", oraz znaczonego (stgni/tc) - idea stołu jako mebla domowego. Saussurc twierdzi, żc nic istnieje nierozerwalna relacja między znacznikiem, czyh dźwiękiem, a znaczonym, czyli ideą. W ramach struktury językowej nie ma pojęć pozytywnych, a jedynie różnice. Znak „stół" nic występuje samoistnie, lecz jest tworzony jako przeciwieństwo innych znaków. Gdy słyszymy dźwięk „stół*, wiemy, co to jest, ponieważ nie jest to „biurko*, „ławka* ani „krzesło"”.

Poststrukturalizm nic odrzuca ustaleń strukturalizmu. jednak oferuje inne rozumienie języki i tworzenia znaczeń. Derrida jest przekonany, tak jak struk-turaliści, ze znaczenie nic jest stabilne, lecz stale się wymyka, różnicuje i zmienia w czasie, co może prowadzić do konfuzji. W zachodniej kulturze znaczenie jest stabilizowane przez binarną opozycję pojęć, na przykład pr/yczynayśkutck, mężczyznaAobieta, suwerenność/anarchia. Derrida dodaje jednak, ze występują hierarchiczne relacje między pojęciami w ramach opozycyjnych par, przy czym pierwsze z nich jest uprzywilejowane w stosunku do drugiego, ma wyższy status, co nadaje znaczeniu trwale podstawy. Zarazem pierwsze pojęcie istnieje jedynie dzięki drugiemu, przez jego wyłączenie. Aby utrwalić znaczenie, należy koncentrować się mc na tym, co jest, lecz na tym, czego nie ma, bo jest wykluczone. Innymi słowy, należy dokonać dekonstnikcji. która przyjmując za punkt wyjścia niestabilność znaczenia, ma na celu jego ustabilizowanie”.

Z polityką demokratyczną, określaną w kategoriach równości i sprawiedliwości, otwartą na kontrolę ze strony opinii publicznej”. Krytykują koncepcję bezpieczeństwa mitologicznego za traktowanie państwa i jego wroga jako podmiotów nierozłącznych i trwale ze sobą związanych*.

ⁿ fcoplcs. \augtun-Wi!liams, 2010. s. 63-61.

^M Ibidem, s. 6*-65.

” Arad.iu. Security aiul the Dcmoauttc Setne. s. 401. ^H P.ilrz ttansen.Srt-urijyaj Practiee. s 3S-39.