s17 2

KRYTYCZNE STUDIA NAD BEZPIECZEŃSTWEM

bez naruszania wolności innych**. Bezpieczeństwo mc jest zapewniane czy osiągane, lecz praktykowane. Praktykowanie bezpieczeństwa tworzy przestrzeń emancypacyjną, w której ludzie uwolnieni od opresji mają możliwość zgłębiania ludzkiej egzystencji.

Różne światopoglądy tworzą różne dyskursy na temat bezpieczeństwa. Emancypacja jest kosmopolitycznym ideałem, celem nadrzędnym, normatywnym zaangażowaniem w politykę. Bezpieczeństwo i emancypacja to dwie strony medalu. Nie potęga czy porządek, ale emancypacja jest tożsama z bezpieczeństwem, uwalnia bowiem ludzi od fizycznych i psychicznych cierpień, jakie niosą wojny, polityczne prześladowania, bieda i zla edukacja”. Utożsamianie bezpieczeństwa z emancypacją skierowało zainteresowanie szkoły walijskiej na te aspekty bezpieczeństwa, których nie dostrzegały teorie tradycyjne, takie na przykład, jak łamanie praw człowieka, ucisk mniejszości narodowych i przemoc wobec kobiet.

Jeżeli przyjmiemy za punkt wyjścia doświadczenia Europy Środkowej, jak czym to szkoła kopenhaska, pożądanym celem jest desekurytyzacja. Jeśli jednak za punkt wyjścia przyjmiemy doświadczenia państw Trzeciego Świata, jak w przypadku szkoły walijskiej, pożądanym celem będzie sekury-tyzacja postrzegana jako instrument poprawy bezpieczeństwa w państwach rozwijających się.

Szkoła walijska kieruje swoje zainteresowanie na pozapaństwowe przedmioty referencyjne bezpieczeństwa. Państwa różnią się od siebie pod względem możliwości zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego lub zewnętrznego, są one jednak tylko środkiem do celu, jakim jest bezpieczeństwo jednostek ludzkich**. Booth zauważa, że nielogiczne i bezcelowe jest uprzywilejowywanie bezpieczeństwa środka zamiast bezpieczeństwa samego celu^w. Badacz wprowadza rozróżnienie między przetrwaniem, które oznacza kontynuowanie istnienia, a bezpieczeństwem, które oprócz kontynuowania istnienia obejmuje także wolność od zagrożeń i umożliwienie realizacji indywidualnych ambicji*⁵. Bezpieczeństwo pozwala więc jednostkom i grupom społecznym ustanowić warunki egzystencji wykraczające

^M Booth. Tkany of World Security, v 112

^v Kcn Booth. Security and Emancipańtm, „Rcvi<w of Inicriutiocul Studks* 1991, i. 17. ni 4. s. 319; Kcn Booth. Security andSetf Reflteiions of the fitllcn Kealtst, w Kcith Krause, Michacl C. Williams (red ), CrincalSecurit)' Studies: Concepts and Casts, London: UCt. Press 1997, i. 110. Kcn Booth, Beyond Cntical Studia, w. Booth (red.), CrrUcal Security Studia, s 23.

“ Pmar Bilgen, Critieal Theory, w. Paul D. Williams (red ). Security Studia: An IntroducUon. London. New York: Rootlcdge 2008, s. 99.

*    Booth, Security and Emancipation, s. 313-326.

•    Booth, Theory oj World Security, s. 102.

Sjfccti

wątpia

poza przetrwanie. Jest „przetrwaniem plus ", polega na stworzeniu warunków do rozwijania przez ludzi swojego człowieczeństwa.

Andrew Linklater podkreśla z kolei, że bezpieczeństwo ludzkie nic oznacza jedynie zmiany poziomu analizy z państwa na jednostkę. Emancypacja jest procesem, a nie punktem docelowym. W odniesieniu do bezpieczeństwa realizuje się przez, działanie komunikatywne, w którym dialog i deliberacja tworzą łącznik między wspólnotą polityczną i bezpieczeństwem ludzkim. Logika racjonalności komunikatywnej jest przeciwna logice działania strategicznego. Bezpieczeństwo może być osiągnięte przez, upodmiotowienie i nadanie należnych praw tym, którzy są bezsilni i pozbawieni prawa głosu*¹.

Krytyczne Studia nad Bezpieczeństwem są nie tylko podejściem teoretycznym, lecz także w pewnym stopniu orientacją polityczną. Badacze często aktywnie popierają ruchy społeczne, które postulują emancypacyjną zmianę społeczną⁴¹. Bezpieczeństwo ludzkie jest z tej perspektywy podejściem konserwatywnym, jego celem nic jest bowiem dążenie do emancypacji. a rozwiązywanie problemów w interesie polityki liberalnej, mającej charakter ncoimpcrialny. Program bezpieczeństwa ludzkiego, przejęty przez państwa zachodnie, narzuca określoną wersję bezpieczeństwa i rozwoju*’. W celu utrzymania spójności teorii krytycznej badacze opowiadają się za ścisłym jej oddzieleniem od innych nurtów, w tym od szkoły kopenhaskiej, konstruktywizmu i poststrukturalizmu.

Skoncentrowanie się na autonomicznych jednostkach lud/kich jako przedmiocie referencyjnym bezpieczeństwa ściągnęło na szkolę walijską zarzut metodologicznego indywidualizmu. W swojej obronie badacze wysuwają argument, że jednostki nie żyją w próżni i nie powinny być rozpatrywane w oderwaniu od kontekstu społecznego. Jednostki są zawsze członkami grup społecznych, z których czerpią sw-oje tożsamości, a bezpieczeństwo może być zapewnione jedy nie wc wspólnocie*⁴.

Kry tycy wskazują także, ze rozumienie bezpieczeństwa jako prawa każdej grupy etnicznej do samostanowienia i emancypacji może się stać zarzewiem nieporządku i anarchii*⁵. Szkoła walijska nie przedstawiła jasnej teorii “ Andrew Ijnll-itcr, Mirical Community and Humań Security, w: Kcn Booth (red.). Critieal Security Studies and World fUtlia. Boutdcr: Lynnc Rienncr 2005, s. 115.

*' Wyn Jono, Security. Stmteyy, s. 161.

*’ Booth. Iheory of World Security, s. 324; Rycrson Christi, Cntical VofctS and Humań Security: 'Tb Endure. Tb Eny/igr. To Cniiifue?, .Security Outogue* 2010.1.41, nr 2, s. 181-182. l'.ilr/ także Edward Newman. Cntical Humań Security Studies. .Kcvicw of International Studio* 2010.1. 36. nrt.s. 77-94

** Booth. Theory of World Security, S. 278.

⁴¹ Mohammed Ayoob, Defimng Security: A Subaltem Realni Pcnpcttne, w: Kcilh Krause. MiChKl C. Williams (red.), Cntical Security Studret: Concept and Casts, London . UCL Press 1997, s. 127.