s18

KRYTYCZNE STUDIA NAD BEZPIECZEŃSTWEM

na lemat skutków opisu .świata w kategoriach bezpieczeństwa. Krytycy z pozycji poststrukturalislycznych twierdzą z kolei, że działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa i walka o emancypację powinny być prowadzone niezależnie. Jeśli bowiem zrównamy emancypację z bezpieczeństwem, emancypacja nic będzie się mogła dokonać poza bezpieczeństwem⁴⁴. Program ten stara się realizować szkoła paryska, najbliższa poststrukturalis-tycznym studiom bezpieczeństwa.

Szkota paryska

Szkoła paryska jest postrzegana jako część poststrukturalizmu. Inspirowana przez filozofię Michaela Foucaulta i prace socjologiczne Picrre'a Bourdicu traktuje bezpieczeństwo w kategoriach polityczno-socjologicznych jako technikę rządu i rezultat rządowości (gomtememenlalilć). Nic postrzega bezpieczeństwa jako „aktu mowy", tak jak szkoła kopenhaska, lecz analizuje, jak instytucjonalni aktorzy konstruują bezpieczeństwo przez definicje i kategoryzacje. które umożliwiają tworzenie różnych form rządowości. Podczas gdy szkoła kopenhaska koncentruje się na polityce wyłączania i stanic wyjątkowym, szkoła paryska skupia się na polityce niepokoju i skutkach sprawowania władzy w stanic „normalnym". Bezpieczeństwo jest techniką rządowości, stosowaną przez suwerenną władzę w celu tworzenia pewnego rodzaju podmiotów. Technika ta obejmuje regulację, przemoc, opresję, kontrolę i nadzór policyjny.

Foucault postawił pytanie, co rozumiemy pod pojęciem bezpieczeństwa. Jego zdaniem w czasach nowożytnych miały miejsce dwie wielkie problcmaly/acjc bezpieczeństwa: geopolityka i biopolityka. Geopolityka, której początki sięgają traktatów zawartych w Augsburgu i Westfalii w XVI i XVII w., powstała na bazie terytorialnej suwerenności i monopolu państwa na legalne użycie siły. Biopolityka koncentruje się z kolei na mikroprakty-kach, których celem jest wywołanie „właściwego" zachowania jednostek w rantach państwa. Przedstawiciele szkoły paryskiej twierdzą, ze nie ma geopolityki bez odpowiedniej biopolityki, która polega na „wewnętrznej kolonizacji” społeczeństwa⁴⁷.

** Claudia Aradau, Sca/ntyand thr Drmocntlic Scc/k Dcscaintimtion and Fmawipatioa. Journal of International Rclations and Dcvck>pnxnf 2004. t 7. nr 4, s. 394.

" MKhacl Dillon. Luis Lobo Oucrrero. Biopohttcs of Stcunr/in ihe 21" Century: Aji lntmductm, „Roiew ot International Siudiei" 2008.1. >4. nr 2. t. 274-277. Pulrz szerzej Collm Gordon. Gwcnuncntal Radonality: An IntrodiKiion, w: Collm Gordon. lYler Miller (red.), The Foucault Effect: Studia tn Gowmmentaluy, Chicago: Chicago Univcrsity Press 1991.

Określony stan studiów nad bezpieczeństwem odpowiada szczególnie historycznej logice kształtowania państwa. Model „państwa bezpieczeństwa*' (security stale) odzwierciedla konfigurację relacji państwo społeczeństwo. która rozwinęła się w państwach zachodnich w XX w.⁴* Pojęcie „technologii bezpieczeństwa” opiera się na normalności, ustaleniu normy, która następnie służy różnicowaniu. Mechanizmy bezpieczeństwa mają na celu ochronę wolności społeczeństwa, by mogła się samorealizować i wcielać w życie zasady liberalne⁴'. Liberalne państwo zarządza niebezpieczeństwem, jednostki postrzegają swoje życie jako źródło zagrożeń, a poczucie zagrożenia pobudza je do działania¹. Państwo zwiększyło władzę nad społeczeństwem. dostarczając w zamian dobra społecznego w postaci bezpieczeństwa. Wzrost bezpieczeństwa wewnętrznego nastąpił jednak kosztem internacjonalizacji państwa i oddzielenia bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego. „Państwo bezpieczeństwa" chrom społeczeństwo przed zagrożę niami zewnę trznymi².

Szkoła paryska definiuje bezpieczeństwo, przeciwstawiając je niebezpieczeństwu. Zgodnie z tą logiką niebezpieczeństwem jest na przykład zagrożenie, terror, strach czy nielegalna imigracja, a bezpieczeństwem przeciwieństwo tych zjawisk, czyli wolność od zagrożenia, terroru, strachu czy nielegalnej imigracji.

Bezpieczeństwo jest zasadą konstytucyjną, która tworzy rzeczy, a nic tylko je nazywa. Najpierw wspólnota musi określić, co ma być chronione. Tylko w sytuacji zagrożenia państwa nabywają poczucie odrębności swojego istnienia. Bezpieczeństwo jest procesem, który tworzy i reprodukuje określone tożsamości narodu, mówi nam, kim jesteśmy, co kochać, co jest dobre, a co złe, czego należy bronić i za co mamy umierać. Zagrożenia mają charakter dyskursywny, powstają w wyniku tworzenia obrazu wroga zewnętrznego. zwykle innego państwa, lub wroga wewnętrznego w postaci klasy społecznej lub grupy etnicznej. Dobór analogii, eufemizmów i metafor ma wpływ na nasze rozumienie rzeczywistości, a w konsekwencji - na wybór określonej polityki”.

^a tan Clart.. Globalt&iiMi and International Relattons Tkeory. Ocford: (Mord Uniscrsity Press 1999. s. 107-126.

** Michel FoucauU, BetpuczeAUno, terytonum. populacja, tłum. Michał Hcrcr. Warszawa Wydawnictwo Naukowe PWN 2010. s. 32.

* Michel Foucaull, Nanchiny biopohtyłd, dum. Michał Hcrcr. Warszawa: W)dawnjciwo Naukowe PWN 2011. v 90

Bryan Mabce, Security SittJies and ikc 'Security SiatęSecurity Prtrisio/t in llttioncat Contect, .Internationa! Rriations* 2003. i. 17, nr2, s. 136-137.

^M Michad Dilloo, Politics oj Security Towanls a łbldkal Phihiophy oj Continental THought, l.ondon: Koutlcdgc 1996. s. 16.33.