s26

KRYTYCZNE STUDIA NAD BEZPIECZEŃSTWEM

1

siwa. na które są narażone kobiety¹*. Teoretycy feministyczni definiują bezpieczeństwo w kategoriach potrzeb ludzkich. Nie oznacza ono jedynie braku zagrożenia aktami przemocy, lecz także stan ekonomicznej i społecznej sprawiedliwości, zabezpieczenie przed głodem, bezrobociem i różnymi formami dyskryminacji. Przedmiotem referencyjnym bezpieczeństwa są kobiety, które doświadczają niebezpieczeństwa inaczej niż mężczyźni. Znajdują się często na dole hierarchii społecznej i mają ograniczony dostęp do edukacji, zatrudnienia, własności ziemi i kredytu. W Azji. Afryce Subsa-haryjskicj i Ameryce ł acińskiej kobiety prowadzą 21% gospodarstw wiejskich, są jednak właścicielkami zaledwie 2% ziemi i mają dostęp do 10% kredytów¹®. Występuje też związek między bezpieczeństwem a sposobem traktowania kobiet w ramach społeczności. Na przykład liczba ofiar w państwach azjatyckich, będących wynikiem aborcji i dzieciobójstwa z powodu płci. przekracza liczbę wszystkich ofiar wojen XX w.^l0>

Badacze feministyczni zarzucają teoriom głównego nurtu traktowanie rzeczywistości jako naturalnego i niezmiennego przedmiotu badania naukowego. Ich zdaniem został on skonstruowany przez mężczyzn i odzwierciedla męski punkt widzenia. Naturalność maskulinistyczncj władzy, która tworzy relacje społeczne, jest pozorna. Płeć nic jest bowiem stałą tożsamością biologiczną, lecz konstrukcją społeczną, rezultatem socjalizacji¹⁰⁴. Badacze ci są zwolennikami ontologiczncgo rewizjonizmu, wyjścia poza podstawowe koncepcje dyscypliny stosunków międzynarodowych, takie jak wojna, bezpieczeństwo, militaryzm, państwo i potęga.

Dostrzegają związek między mężczyzną, wojną i państwem. Mężczyźni prowadzą wojnę, a wojna służy budowaniu tożsamości mężczyzn. W mlo dości chłopcy bawią się żołnierzykami, a dziewczynki lalkami, co przygotowuje do noszenia brom lub rodzenia dzieci. Chłopcy nic są urodzonymi żołnierzami, lecz takimi się stają w wyniku socjalizacji podczas służby wojskowej. W życiu dorosłym mają być heroiczni, dzielni, patriotyczni, odgrywać rolę obrońców' państwa i rodziny. Największym przejawem patriotyzmu jest poniesienie śmierci za ojczyznę. Priorytety państwa znajdują ^,w V. Spttc Peicrson, Gcndcrcd Siaies: Fcnmlst (Rt)VUlom of International Relaiiont Theory, Boulikr. Lynnc Rrcnncr 1992. s. 49.

^w; Mohammed Nuiyzzaman, Purodigna In Ccmftki: The Coranted Clatms of lluman Security, Criu-cal Theory and Femtnlan. „Coopciauon and Conflici* 2006, t. 41. nr J. s. 296.

¹⁰¹ Valene M. M»dson. Mary Capnoli, Bon mc Ballif-Sponwll, Rom McDcrmoU, Chad F. Emmctt, The llcurt cf tk<■ Mauer: The Security of Wimen ant! the Security of Siata, Jntcnutioiul Security’ 2008/2009.1. JJ. nr 3, $.8-12.

¹⁰⁴ Gitlian Ykiongs, Bmdnist International Rekutom. A Coniradicikm m Terna? Or: Why Women and GenJer An EaentUl to Understandlng the World .Wt' Lete In, „Intcmanonal Alfairs" 2004, i. 80. nr l.s. 75,40.

lorwtftti</r* roVtV tf «to t#

odzwierciedlenie w gloryfikowaniu żołnierza obrońcy ojczyzny, a nic kobiety piastunki ogniska domowego. Marzeniem kobiet jest poślubienie bohatera¹⁰*.

Wojna przenika historie państw, tworzy tożsamość narodów, a hymny narodowe są zwykle pieśniami wojennymi. Jest ona udziałem mężczyzn, kobiety zaś powinny ich wspierać na sposób kobiecy, czyli _na froncie domowym”. Podczas wojny charakterystyki mężczyzny i kobiety się polaryzują, kobieta pozostaje na zewnątrz doświadczenia wojennego. Cechy kobiece są wrogiem wojska, dlatego w trakcie wojny się je wypiera. Kobiety są wychowywane do prokreacji, przygotowywane do roli żon i matek dających życie nowym generacjom.

Przeciwko udziałowi kobiet w wojnie wysuwano argument, że gdyby w niej poległy, byłoby niemożliwe odtworzenie przyszłych generacji. W Związku Radzieckim władza opowiadała się początkowo za emancypacją kobiet, jednak po zdziesiątkowaniu mężczyzn w czasie drugiej wojny światowej, gdy liczba kobiet przewyższała liczbę mężczyzn o 26 min, władze uznały, że odtworzenie męskiej populacji jest konieczne dla rozwoju kraju. Państwo zachęcało kobiety do posiadania dzieci poza małżeństwem i częściowo przejmowało koszty ich wychowywania¹⁰*. Wzrost demograficzny w państwach muzułmańskich zapewniało z kolei wiclożcńsiwo. Przeciwko udziałowi kobiet w wojnie wysuwano też argument trudności przetrwania w niewoli, gdzie kobiety są narażone na gwałty i wykorzystywanie seksualne.

Myślenie matcrnalislyczne jest skierowane na zachowanie życia i wychowanie dzieci, unikanie konfliktów i tworzenie wspólnoty. Kobiety agresywne traktuje się jak przypadki odbiegające od normy i uznanych standardów kobiecości•°\ Badania sprawców agresji poddają jednak w wątpliwość występowanie korelacji między kobiecością a pokojem¹⁰*. Zdjęcia amerykańskich kobiet żołnierzy znęcających się nad irackimi więźniami w Abu Ghrabib uświadamiają, ze kobiety mogą być okrutne. Zaskoczenie i szok, jakie to wywołało, wskazuje na istnienie głęboko zakorzenionego stereotypu, że kobiety są z natury bardziej pokojowe i łagodniej zachowują się na wojnie.

*•* Barbara Ehrcnrcicb. Inuoduction, w. Kłaul Thcwckii (red.). Hale Umiana, 1.1. Cambridge Cambridge Uiwcrsjty Press 1987, s. XVI; Sara Ruddłcl, Matenwł ThirJung. Toninla l\Mtia of Awr, Boston: Bcacoo Press 1989, s. 95. Pauz także Janc Bethke Elshiain. W'omen and War, New York: Bawc Books 1987.

'* Pairz szerzej Mary BucHcy. Women and Ideolog m the Semet Union, London: Hantslcr Wheatshed 1989.

Sara Ruddtek. Maicnicl Thinking, w: Jojec Trcblłcoi (red.). Moihenng. Esurys m Hemuusi Theory. Savagc: Rowinan & Ltllcfkld 1983. s. 213-230.

Annie'*. T.R. Wibben, fbmnłu Security Siudies. w. Mjium Dunn Casctiy, Vic«or Mauer (red). The Roudedge Handbook of Securit} Studia. London. New York: Rouilcdgc 2010. s 86