s23 2

KRYTYCZNE STUDIA NAD BEZPIECZEŃSTWEM

Poststrukturalisiyc/.ny /wrót w studiach nad bezpieczeństwem rozpoczął się w 1988 r. wraz z zakwestionowaniem przez Richarda K. Ashlcya naturalności obrazu polityki międzynarodowej rysowanego przez realistów”. Rob B.J. Walker twierdzi, że norma suwerenności opiera się na podziale na to, co wewnątrz, i na to, co na zewnątrz. Podział ten tworzy warunki dla bezpieczeństwa, sprawiedliwości i postępu wewnątrz granic państwa, natomiast na zewnątrz panują wrogość, konflikt i wojna¹¹ ².

Zdaniem Bradlcya Kleina tradycyjne studia nad bezpieczeństwem konstytuują państwo i system międzynarodowy w określony sposób. Bezpieczeństwo tworzy sferę polityczną, wprowadzając binarny podział na przyjaciela i wroga. Państwa narzucają różnicę między tym, co wewnątrz (suwerenność), a tym. co na zewnątrz (anarchia), by potwierdzić swoją państwowość. Używają wojny i przemocy w celu określenia swoich granic i wy parcia z nich wszystkiego, co obce. Granice chronią przed przemocą zewnętrzną, ale także przynoszą niesprawiedliwość i okrucieństwo⁷². Wewnątrz społeczeństwa odmieńcy i dysydenci są postrzegani jako „inni" i używani do wytworzenia poczucia zagrożenia i uzasadnienia utrzymywania sil zbrojnych. Przemoc państwa jest więc ambiwalentna, chroni suwerenną wspólnotę, a zarazem jest tym, przed czym tę wspólnotę należy chronić.

David Campbell uważa, że utrzymywanie różnic służy tworzeniu tożsamości państw. Badacz wyjaśnia amerykański) politykę zagraniczną w kategoriach „konstruowania się" Stanów Zjednoczonych. Określając innych jako wrogów. Stany Zjednoczone „piszą" pewną wersją amerykańskiej tożsamości. Michael Dillon stosuje Foucaultowskie pojęcie biopolityki do analizy amerykańskiej strategii bezpieczeństwa po ataku terrorystycznym na World Tradc Center 11 września 2001 r. łlugh Gusterson bada naukowców w jednym z amerykańskich laboratoriów nuklearnych za pomocą metod stosowanych w antropologii społecznej. Wykorzystując foucaultowskie pojęcie dyscypliny określi! sposób, w jaki laboratoria tworzą możliwości budowy, testowania i rozmieszczenia broni nuklearnych. Natomiast Lcnc Hansen bada wojnę w Bośni z perspektywy analizy dyskursu i intertekslualności²⁰.

Poststrukturalistów interesuje, juk kwestie nuklearne były rcprez.cnu wane przez takie określenia jak „straty uboczne”, które unikają odniesieni do zabijania i cierpień ludności cywilnej. Zamiast mówić „zabijanie żołnie rzy wroga", stosuje się eufemizm „zwalczanie siły żywej nieprzyjaciela' „zabitych" zastąpiły „straty bezpowrotne", Ministerstwo Wojny - Ministci siwo Obrony, a strefę okupacyjną - strefa stabilizacyjna. Z kolei francusl eufemizm „młodzi ludzie z przedmieść" oznacza środowisko kryminogetm i uczestniczących w zamieszkach imigrantów z Maghrebu.

PostslrukturaliSci twierdzą, że interwencja NATO na Bałkanach w k tach dziewięćdziesiątych miała na celu umocnienie i uprawomocnieni władzy i legitymacji państw interweniujących w ich stosunkach wewnętr/ nych“. Krytykują sposób walki z terroryzmem (wojnę w Iraku i Afganistc nie, więzienie Guantanamo). Stany Zjednoczone najpierw określiły sytuacj jako wyjątkową, zagrażającą bezpieczeństwu świata, a następnie zastosc wały pozaprawne metody jej naprawy. Negatywnym rezultatem jest wplyi wojny z terroryzmem na społeczeństwo i system polityczny w Stanac Zjednoczonych®.

Podejście to kieruje uwagę badaczy na „drugorzędne" aspekty WPBiC takie jak misje w terenie i opinie ekspertów. likspcrci stosują odpowiedni techniki, których celem jest wykazanie, że państwa będące przedmioten interwencji mają problem z zapewnieniem określonego rodzaju bczpic czeństwa. W ramach WPBiO występują różno rodzaje władzy. Władzi negocjacyjna jest uwarunkowana posiadanymi zasobami, natomiast wła dza ustanawiania agendy jest rezultatem posiadanej wiedzy".

l)o podejść poststrukturalistycznych zalicza się geopolitykę krytyczną która krytykuje tradycyjną geopolitykę i studia strategiczne. Nurt tei rozwinął się na wydziałach geografii, posługuje się jednak tym samyn językiem naukowym co politologia. Za twórcę geopolityki kiytycznej i ją głównego przedstawiciela uchodzi Gearóid Ó Tuathail". Przykładem zastosowania analizy geopolityki krytycznej do współczesnych stosunków międzynarodowych jest praca Merjc Kuus, w której autorka pokazuje w jaki sposób pojęcie bezpieczeństwa było używane przez elity państw

” Richard K. Ashlcy, Unhing the Soeerdgn Sute: A OouNcRcoding of the Amirchy PnMrmaiufue, „Millennium: Journal of Internationa! Rclanons” 1988.1. 17. nr 2, s. 227-262.

’ R. BJ. Walłcr, Inskle/Outside. Internatlonal Reiauons as fbhtKoI Theoty, Cambridge: Cambridge Unisersily Press 1993.

” Br.idlcy S. Kkin. Sfrangic Studie.i and Worxl Order. The Global Potdks of Deterrencc, Cambridge: Cambridge Univcnily Press 1994. s. 3S.

l).ivxl Campbell. Wrtting Security United States Foretgn Polic/ and the Poht.es of Ider.tity, Minncapolis: Unłvcrsity of Minnesota Press 1998; Michael Dillon, Goremmg Terror. London: Palgniw 2006: Hugh Gusterson, Nactear Kaes: The Weapons Laboraioryal the Endof the Cotd War. Bcitelcy. Uniscnity of California Press 1998; Hansen. Seru/ifuu Pmctice.

^l; Koscmary E. Shinko, fbstmodemism: A Gertealogy of llumaiutartan Intenentton, w. Jcnmfci Slcfling-Folkcr (jtd.), Making Stnse of International Rebulons Theory. Bouldcr. L>nr.c Krennci 2006. s. 179.

^u Stavoj Żitek, The Horro^ed Ket tle, London: Wrso 20CM, s. 19.

" Michael Mcrlingen, Front Ger-emartce to G&e/nmentaltty in CSDF. Tmurds a Fottcatddkin Kcsearch Agenda. Journal of Comnson Market Studics* 2011. c. 49, nr l.s. 155—156.

'* Gearóid ó Tuaihail, Oitieal Geopofities. The Foiuies of Wrlilng Global S/wr. Minncapolis: Unnenrtyof Minnesota Press 1996.