P6190650

cych się i różnicujących narządów, ■ mianowicie kory móidtku Imórgu Nl*, doroawoj** ośrodkowego układu nerwowego mogą więc u człowieka wa< nawet w późnym okresie cięty pod wpływom czynników K rntog „_aych 2. Wynik dsJalanla czynników teratogennych zaloty od wrażliwo*. , _UW(| iunkowavu‘| genetycznie. Najbardziej znanym dowodem Joal działam. rai₀. genno kortyzonu wywołującego powstawanie rozszczepu podniebienia u %_a-rodków myszy. Odpowiednia dawka kortyzonu powoduje występowanie i,,j wrtdy u 100% zarodków myszy sa< repu A. a tylko w !9*/o u zarodków v/( _x«>p_u C57. Krzyżowanie tych szczepów udowodniło, IZ cecha wrażliwości no i.-rato-genne czynniki dziedziczy się według klasycznych praw Mandla.

*3. C zynniki teratogenne działają no poszttególne funkcje metabolizm_u mórkowego. Zaburzeniu podlegają więc albo przemiany kwasów nukleino-wych, albo proteoglikanów, albo protein. Sprawę komplikuje (akt, że czynniki teratogenni mogę działać na kilka procesów wewnątrzkomórkowych.

TERATOGENNE CZYNNIKI ZAKAZNE

Jak dotąd znane ag trzy wirusy obciążone wywoływaniem wad wrodzonych na skutek zakażenia rozwijaJęcago się zarodka lub płodu. Sę to: wirus różyczki, H romapnlm fnm oraz wirus opryszczki.

Najgroźniejsza jest zakażenie wirusem różyczki Robol la, który powodujo powstawanie wrodzonej zaćmy soczewki oka, niedorozwój gałek ocznych (mb crophiiuUmiah głuchotę spowodowanę niedorozwojem na rzędu spiralnego, za* burzenia w rozwoju serca w postaci przetrwałego przewodu tętniczego I nio-zaroónięcia przegród serca. Zdarza się niedorozwój na rzędu szkli wnogo i spowodowane tym braki w szkliwie zębów. Istnieję podejrzenia, że wirus różyczki morę spowodować także zaburzenia w rozwoju układu nerwowego. Istnieje zależność pomiędzy okresem zakazania a rodzajem powstałych wad, co przedstawia tabela 3.

Tabel* 3

Okres cięży	Rodzaj wad
4 10 tydzień	wady rozwoju mk«
s- ę tydzień	braki szkliwa
i tydzień	wrodzona Mm&BO
( im	głuchota
t ę tydiMd	obumarcia płodu, poromania

lhobleru zakażenia różyczką kobiet w czasie Cięży został w znacznej mio-izc rozwięzany przez opracowania laboratoryjnych testów, pozwalających na oko-iliinh odporności danej kobiety na zakażenia, oraz przez wyprodukowanie bezpłoczneJ I skutecznej szczepionki, którą w niektórych krajach zaszczepiono już dziesiątki milionów kobiet.

Cyiom*galovltum. Kobiety zakazane lyra wirusem często nie wykazuję żadnych objawów klinicznych 1 dlatego ustaleni* ciosu zakażenia płodu jest sa-zwyrzaj niemożliwe. Charakterystyczne dla tego zakażenia duża ciałka wtrę* tuwe w jądrach komórek występuję w nabłonku nerki, a komórki z tymi wtrętami mor no znaleźć w osadzie moczu, Efektem zakażenia rozwijającego się płodu jest mikf ocalolia, ogniska zwspnlenls w morgowi u. ślepota spowodowe* H    błony nerzyniowo| oczu oraz powiększenie wątroby I śledziony

fhspninspłrnrmrgr¹ lat.

Wirus oprys/« /ki f/#arpe» »implex). Zakazanie ploda popnn łożysko, według danych z literatury, /schodzi raczej pod kOBWc cięży. Wadami wrodzonymi spowodowanymi pr•«■/. wiru: opry»zczkl sę: mlctoccphnliu micro-pn. halmła. hrpattmplrntimoga ia i /.ditii/ nU w rozwodu umysłowym

PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE

Promieniowanie Jonizują «• jest czynnikiem tarau... nny.n. W Japonii wtidd kobiet ciężarnych, które ; '/żyły ut .ic atomowy na ł.iiotimę i Nagauki. 2S^#.'» poroniło. 25% urodziło dzieci, które zmarły w pierwszym roku Cyda. a 25% urodziło dzieci z wadami rozwojowymi, takimi jak aukiocalaUa i zaburzam* w rozwoju umysłowym. Badania retrospektywna matek, Etóre dostały duła dawki promieniowania Jonizującego, rentgenowskiego lub pochcwi• v«.go i radu. wykazały u Ich dzieci mJkrocolallę. wady w rozwoju - rozszczep kręgosłupa, ślepotę, rozszczep podniebienia i niedorozwoje konc/yi. Badania doświadczalne wykazały teratogenne działania dawek bardzo ir.stych. palących zaledwie 5 R (wg SI 1 R—0.258 mC/kgl

Ponieważ promieniowania jonizująca może spowodować mutacje w komórkach płciowych zarówno kobiet, jak i mr-zczyzn, w ogolę nu - Mnie je bezpieczna dawka lego promieniowania, zachodzi bowiem ti-oj na możliwość, za jeden kwant promieniowania mota wywołać nieodwracalną mutację w genomie. która nie ulegnśa reparacji, a mołc uwarunkować powsia- i« wady wrodzonej.

CZYNNIKI CHEMICZNE

Wśród czynników chemicznych wpływających na powstawanie wad wrodzonych najlepiej poznana sę niektóra loki. Klasycznym przykładam Jast preparat Talidomid. środek uspokajający, stosowany przez kobiety ciężarne Jako nasenny. Spowodował on w 1962 roku epidemię wad wrodzonych w RPN Rodzące? się dzieci wykazywały emalię lub mikromelię (brak lub izęścl owy brak kouczyn). U niektórych dziad Wystąpił również niedorozwój jelit oraz niado rozwój serca. Wycofania lago preparatu ze sprzedaży zlikwidowało epidemię

Teratogenne okazały się niektóre leki pneciwepUeptsrczae. itnsow—e prasa chore kobiety w czasie dąży.. Opisano zespół hydantoinowy. pc chodzący od nazwy 1 stosowania jednego z laków — Dllanylohydanioiny, który polega na równoczesnym występowaniu szeregu rahurtad rozwojowych. jak niedoroz-wój twarzoczaszki. niedorozwój palców I paznokci niedorozwój umysłowy, karli wzrost.

Drugim zespołem wywołanym przez Ink przeciwko napędom „pętu mol * Jest zespół trimetodionowy. Trłmaladloa powodują powstanie następującego zespołu wad? nlaksstaltne audlowtny uszna, rozszczep podniebienia. niedoror . wój serca, niedorozwoje układu moczowo-płciowego oraz zaburzania « ttn woju szkieletu. Wadom tym towarzyszy niedorozwój umysłowy.

Tabela 4 przedstawia udowodniony teratologiczny wpływ leków częsta zażywanych w czasie dęty.    .

Badania nad teralogannaśrię „używek" • porywanych w niektórych ftpole czoóstwach w duiych ttaOdach "dotyczyły następujących substancji jJD-^ dwuetyioaznld kwasu Itaergiaowago, PCP — tenocyklidyna. marihuana, alkohol. papierosy. Udowodniono wpływ taraUig—iy jodynie z Ikon złu wypijanego prosi kobiety ciężarna. Powitała na tym Ma wady wti.dnont oplzapa ag lako zespół zlkahałzwy ptodów Pzłzgz en na niedorozwoju twsnaznamłM. krótkich