page0847

839

Sorrento — Sosna

cych się szczególniej czystością i trudniących się głównie chowem jedwabni- . ków i wyrobem jedwabiu. Dom w którym urodził się sławny poeta Tor-ąuatto Tasso, zamieniony na oberżę, leży na szczycie skały ostro do morza spadającej. W okolicach znajduje się dużo tufu, używanego do obicia drzwi i okien.

Sortyment Ob. Księgarstwo.

Sosna ( Pinns sihestris Lin.), jestto bardzo użyteczne drzewo, powszechnie znane, bo stanowi największą połowę naszych lasów, zwłaszcza po miejscach piasczystych a płaskich. Odznacza się bardzo długim korzeniem serdecznym czyli środkowym, od którego rozchodzą się jeszcze liczne korzenie poboczne, przez co nie łatwo ulega powaleniu od burz i wichrów. Pień sosien bywa zazwyczaj prosty ku górze ostrokręgowo szczuplejący, jeśli rosły w stanie zwartym; w przeciwnym zaś razie sosna pojedynczo stojąc, krzywi się najczęściej, i nie jest tak gonną i wysmukłą. Gałęzie ma sosna prawie poziomo odstające, okręgowo ułożone, a kora na nich jak i na pniu od góry łuszczy się cienintkie-mi kawałkami przeświecającemi, czerwonawa lub żółtawe-brunatnemi. Od dołu pnia kora jest mocno popękana. Liście na sosnie są iglaste, po dwa razem pewnego rodzaju pochewką objęte, trw^rałe, zawsze zielone czyli na zimę w większej części nieodpadające, na l^l/₂ cala długie, tęgie, z wierzchu rynienkowa-te. Kwiaty ukazują się w- Maju lub na początku Czerwca, i to tylko na okazach najmniej 20 lat mających; męzkie czyli pylnikowe tworzą szyszeczki kło-sowate, półcalowe, żółte, pyłek barwy siarczonej sypiące, z końców gałązek wyrastające, których się potem środek przedłuża, i w dalszy ciąg gałązki zamienia. Kwiaty żeńskie tworzą podobne szyszeczki, po 2 lub 3 razem pod wierzchołkiem gałązki wychodzące, złożone z łuseczek brnnatno-czerwonych, dachówkowato na sobie ułożonych, za któremi to łuseczkami tkwią. dwa gołe zalążki przyszłych nasion (gromada oddzielno-płciowa czyli 2L-sza w układzie roślin Linneuszowym). Z takiej to dopiero szyszeczki żeńskiej, powstaje później szyszka prawdziwka (jonus) czyli owoc sosny (rodzina Con/fwae), który z początku jest zielony, później jednak zupełnie drzewieje, od 1 do 2 cali na długość dorasta i okrągławy kształt przybiera. Owoc ten czyli szyszkę składają łuski tw^rarde, w wierzchołku zgrnbiało-rozszerzone w prawie romboedry-czną tarczkę, a za każdą łuską znajdują się dwa nasiona jajowo-okrągłe, nieco spłaszczone i skrzydełkiem opatrzone. W ogóle sosna z świeżego nasienia wschodzi na wiosnę w 4 albo 6 tygodni, a czasem i dużo pźniej. wydając odraza 6 pojedynczych lecz okręgowo ułożonych igiełek, które są liścieniami (co-tyledones). Później jawiące się igły są już parzyste i pochewką objęte. W pierwszym roku sosienki dorastają tylko dwa cale, w piątym do półtory stopy, w dziesiątym do 3 stóp, a w dwudziestym już do 15 stóp i t. d. coraz szybciej, odkąd już i kwitnąć corocznie poczynają. Srednu grubość sosny 30-letniej wynosi około 7 cali, a wysokość 24 stóp. Od 30 do 60 roku przybywa jej więcej na wysokość, bo do 40 stóp. przy 9 calach średnicy na grubość. Od 60 do 90 r. wzrost co do wysokości i co do grubości jest znaczny, średnica grubości bowiem 13 cali, a wysokość 60 stóp wynosi. Od 90 do 130 lat, sosna prawie tylko co do grubości się rozrasta, i do 16 przeszło cali średnicy dochodzi, a niektóre okazy i 21 cali grubości miewają. Nakoniec sosna 250 lat stara i słaby przyrost mająca, mierzy zazwyczaj 90 stóp na długość, przy 26 calach średnicy pnia; kiedy znów sosny IV wieki liczące, miewały do 130 .stóp wysokości, a 4 i więcej stóp średnicy. Do rębnosci sosna dochodzi pospolicie w 120 lub w 150 roku, i wtedy do rozmaitych ważnych potrzeb jest iuż przydatną.