page0929

921

Środa — Środopoście

mieszkującej 215 domów. Mieszkańcy trudnią się głównie kramarstwem. Miasto Środa należy do rządu, jest miejscem urzędowania powiatowego land-rata i sądu ziemsko-miejskiego. Dawniej Środa ! yła starostw em. Jest tu sta-cyja pocztowa. Odległość od Poznania mil 5^xf.    C. B.

Środek, w matematyce środkiem linii krzywiej albo powierzchni jest punkt dzielący na dwie części równe wszystkie linije proste przez tenże punkt przechodzące a z obu stron zakończone na linn lub powierzchni danej; środek koła i kuli jest nadto równo oddalony od wszystkich punktów okręgu koła i powierzchni kuli. Wyraz ten w mechanice w rozmaiłem bywa uzyw^rany znaczeniu; i tak, środkiem przyciągania jest punkt, w którym wydaje się, że siła przyciągania ma swoje siedlisko, np. w układzie słonecznym, słońce zdaje się być środkiem przyciągania. Środkiem równowagi jest punkt, vv którym ciało poddane działaniu sił winno być podparte, aby pozostało w równowadze; środek massy, bezwładności, ciężkości zwany pospolicie środkiem ciężkości (ob. Mechanika); środkiem wahania jest punkt na kierunku wahadła złożonego znajdujący się, w którym wystawić sobie można zebraną całą massę ciężką w-ahadła, gdyż jeżeliby to być mogło, natenczas wahadło takie odbywałoby wahanie w tychże samych czasach, w których rzeczywiście wahadło dane odbywa; środkiem uderzenia jest punkt w ciele doznającem uderzenia, o którym wystawić sobie możemy, że w nim zbiera się całkowite działanie uderzenia doznawane od ciała uderzającego; nakoniec, środkiem obrotu jest punkt ciała obracającego się w skutek podziałania siły, który pozostaje w spoczynku, punkt ten albowiem w skutek postępowego riurhu ciała

0    tyłe posuwa się, o ile cofa na mocy ruchu wstecznego. Prócz tego w fizyce odróżniają jeszcze punkt, w którym umieścić się należy, aby z największą dokładnością usłyszeć echo wdelozgłoskowe. W sztuce wojskowej, w linii bojowej, odróżniają środek od skrzydeł, który zwykle bywa najmocniejszy i przełamanie przez zaczepiającego stanowczo na jego stronę przechyla zwycięztwo. Złamanie środka stanowiło upodobany sposób atakowania Napoleona I, lecz nigdzie mu się tak świetnie to nie powiodło jak pod Austerlic. Zwykle gwałtownie uderzał on w środek wtenczas dopiero, kiedy nieprzyjaciel fizycznie

1    moralnie został znużony. W języku politycznym pod środkiem rozumieją tych członków obradującego zgromadzenia, którzy nietylko środkowe miejsca w sali obrad zajmują, lecz zarazem zajmują polityczne stanowisko pośrednie pomiędzy dwiema skrajnemi stronami. W Anglii znani są dotąd tylko torysowie i Wigowie, a zatem tylko dwa stronnictwa przeciwne, o środku nie ma fam mowy.

Środek ciężkości, ob. Mechanika.

Środka, jezioro w wielkkfcm księztwie Poznańskiem, powiecie Międzyehodz-kim, między rzeką Wartą i traktem bitym berlińskim położone.

Środki, w ogolności sposoby i wszystko to, czego się używa dla dopięcia zamierzonego celu, nazywa się środkiem. Jak rozmaite są cele, tak rozmaite są środki i dla tego są środki lekarskie, rolnicze i t. d., które znowu rozmaicie się nazywają, stosownie do głównego celu, jaki zapomocą nich osiągnąć zamierzamy, jak antysepłyczne (ob.), antyspazmalyczne (ob.), anfyszkorbutyczne (ob.), specyficzne (ob.) i t. d.

Środkowa Ameryka, Ob. Ameryka.

Środopoście. We Środę po trzeciej Niedzieli wielkiego postu, połowa upłynionego postu czyli środopoście, dotąd jeszcze w niektórych kościołach w Polsce, odgłosem wielkiego dzwonu, o godzinie dwunastej w południe, obwieszczaną bywa. Między ludem utrzymuje się zwyczaj tłuczenia garnków