32812 SNB14093

swą „obróbkę” teoretyczną. Historycznie rzecz traktując należy wziąć poc uwagę fakt, że już w antycznej Grecji doszło do rozdwojenia celów wychowania- Sparta hołdowała wychowaniu fizycznemu, zaś w Atenach pielęgnowano wychowanie humanistyczne.¹ W starożytnym Rzymie cek wychowawcze były zorientowane głównie na kształcenie cnót obywatel, słdch. Lecz w średniowieczu doznały one zmian. W centrum uwagi zna-lazł się typ wychowania rycerskiego i mieszczański ego. Wiek siedemna-sty wydaje genialnego badacza myśli pedagogicznej Jana Adama Komeńskiego. Był on przekonany o niezwykłej roli wychowania i kształcenia które wedle niego powinno być powszechne.⁵ Zgoła inne cele wychowawcze kreśli w swoim systemie wiedzy Jan Jakub Rousseau. Poddaje on gruntownej krytyce całą sferę cywilizacji i kultury, twierdząc, że -zdeprawowały” one istotę ludzką prowadząc go na drogę zepsucia moralnego Postuluje jednocześnie naturalne nastawienie wychowania bez wtrętów życia i norm społecznych- Zbliżone poglądy na kwestie wychowanie wygłaszał Johann Friedrich HerbarL Etyka wyznacza moralne cele wychowania. zaś psychologia stanowi środek który ten cel zapewnia Niezwykle oryginalne myśli wychowawcze wypowiedział również Herbert Spencer Celu wychowania upatrywał on w walce człowieka o byt. Ostatecznie liczyła się więc skuteczność oddziaływania wychowawczego. Lepiej su uczyć sensu rzeczy, aniżeli sensu słów, mawiał Spencer. Ta postawi wyrastała z filozoficznych założeń anglosaskiego utyiitaiyzmu.¹ Doniosłe idee pedagogiczne głosił także Konstanty Tuszyński, wyznawca narodowych pierwiastków w procesie wychowania. Nawoływał do wyróżnienia wychowania patriotycznego, lecz pozbawionego szowinizmu. W tym nurcie ideowym utrzymane są też poglądy' wychowawcze Johna Dewey a oraz Georga Kerschenstemera. Ich hasłem stała się teza tak zwanej szkoły pracy” w ramach ruchu reformatorskiego. Ich cele wychowania nie wykraczaj ąjećnak poza filozoficzny pragmatyzm.¹² Zbliżone idee wychowawcze głosili założyciele Komisji Edukacji Narodowej.

Niezwyjde cenne poglądy’ i stanowiska wychowawcze wyłoniły się w ramach sociologizmu pedagogicznego. Jest tam programowo mowa o tym, iż ąównymi czynnikami w procesie wychowania są: grupa społeczna, rola środowiska oraz konkretne sytuacje wychowawcze. Jest to więc wyraźnie deterministyczne męcie zagadnienia wychowania W podobnym duchu wypowiada się Zygmuni Mysi akowski w swojej pracy -Wychowanie i inne czynniki kształtujące człowieka”. Podkreśla on, że wśród wiek czynników kształtujących osobowość człowieka mają wpływ m.in. czyc-

niłd dziedziczne i wrodzone, rozwój w darnin j -,___ ■ .

..    . .    . ,    -    --¹ Środowisku maienagr.tr.

ogół warunków oswiaiowo-4octajnvcn, kształtów.-- •__- -    .

osooownci wobec

otoczenia oraz wychowanie epizodyczne, planów*. _a akze sanow/cho-

wame. Nu mięciu pedagog Winkler Schmerlm„ _- _    . -_ - ....

wymienia Mysłowski doiąezs jeszcze -dyspozyt*- (Bereńsdtafij Natomiast Wilhelm Mitach zaznacza, iż JNc Menge die Faktom der Bmeńunz sind Uneodlichkeif (Liczba, ilość czynników wychowawczym >est me-omal niezliczona)/⁵ Duchowym przywódcą myikm* socjologiznią^go w pedagogice jest E. Durkheim, natomiast w Polsce F Znaniecki oraz J. Chałasińskt.¹*

W sprawach celów wychowania wypowiadali sie również egzysencia-liśd. Mamy tu głównie na myśli poglądy Manna Bubeia, Kari Jasposa. Martina Heideggera oraz nurtu kutasowego W Dinhe>’a czy Rickena Dla nich kultura oraz jej przejawy życia urabiała -portret'' wyciu— Ii. Natomiast celem wychowania u egzysteacjalistów test zachować istnienie w sensie społecznym i gatunkowym. -

Najnowsze nurty pedagogiczne zwane; a-pedagogiką, czy tez peoa*. gikami alternatywnymi nie wnoszą juz znaczących zmian w rozumienia istoty wychowania. Są one za to względem tradvc*Z-^D,C pedagogik bardziej nonszalanckie/*    ‘ - ^

Dokonaliśmy bardzo skrótowego i pobieżnego przeglądu celów v,_vo wania w ich perspektywie historycznej. Jakie wnioski i nauki I⁷'¹®" wynikają? Wymienimy najważniejsze ich aspekty.    ^a,c*>

1.    Cele wychowania podlegają ciągłym historycznym zmiat*** -

trudne są czasami do je<moznacznego ucawycema i opisania..    ^c

2.    Cele wychowawcze iwrruemane w ramach nanozmaiiszycii

...    .    ..    ,    _ .    , ,    Popu.

dow i nurtów myślowych są często ze sobą opozycyjne luc v>vk3rs_r~

się. Zatem znoszące się/

3.    Jeżeli celów wychowania jest wiele, to nie wiadomo, na które ₂

przvstać? Twierdzenie, ze różne cele są dobre dla różnych epoi-

, .,    , _    ■* )Cy

dogmatem a nadto zaświadcza mestałosc tconi pedagogiczny ch.

4.    Gdyby zgodzić się z tezą, ze dla konkretnych warunków

Do-ekonomiczitych obowiązują inne kanon>’ wychowania, to    .

niebywale kłopotliwe pytanie; co jest w zasadzie przedmiotem anai^ j.1' dawczych — kontekst społeczny, sytuacje wychowawcze czy tez feryy-, wychowania? Jak zatem wyjaśnić fakt. ze w identycznych svth^_Ci ~ społeczno-ekonomicznych osiągane są zróżnicowane rezultaty wycjj. wania?

40