80649 IMGv59

wykorzystuje się mowy dźwiękowej. Będą to metody, w których nauczyciel I uczeń posługują się znakami języka migowego, alfabetem palcowym (daktyk>logią), pismem. Metody te zwykle nie uwzględniają wyłącznie jakiejś jednej, izolowanej formy niedźwiękowego przekazu. Znaki języka migowego mogą być stosowane w połączeniu z daktylologią i mową dźwiękową, alfabet palcowy może uzupełniać bądź zastępować mowę dźwiękową. Język migowy może uzupełniać w działalności dydaktycznej I komunikacji pismo (etykietka).

Hj ZNAKI MIGOWE. POJĘCIA PODSTAWOWE

W komunikowaniu się między ludźmi słyszącymi, obok dźwięków mowy ludzkiej i słowa drukowanego, istotną rolę odgrywają: mimika,, gesty, gestykulacja a także konwencjonalne znaki, wynikające z językowej tradycji, a wyrażające określoną semantyczną treść, zastępujące całe zdania, np. wygrażanie pięścią, grożenie palcem, tzw. figa itp. U osób niesłyszących, znaki niefoniczne, szczególnie tzw. język migowy, daktyiologia odgrywają znacznie ważniejszą rolę. Mogą one stanowić główny sposób wyrażania swych uczuć i myśli oraz podstawowy sposób komunikowania się między osobami niesłyszącymi.

Podobnie jak w przypadku języka dźwiękowego, dałoby się za F. de Saussure’em" wyróżnić dwa aspekty języka migowego. Z jednej strony ten „język”-langue zawiera cechy społeczne, abstrakcyjne i trwałe,

| drugiej jego ,_rmówienie”-parole .przejawia się w konkretnych, indywidualnych i przemijających aktach użycia języka. W akcie porozumiewania się za pomocą języka migowego można wyróżnić: a) proces migania, polegający na przekazywaniu określonych treści znaczeniowych, b)fazę zrozumienia znaków przez odbiorcę, c) tekst utrwalony w pamięci w postaci zapisu-rysunku bądź na taśmie filmowej.

Jest to możliwe dzięki istnieniu abstrakcyjnego systemu języka migowego (langue), który jest tworem społecznym i trwałym. W tym punkcie analogia z językiem dźwiękowym jest całkowita. Najbardziej istotna i oczywista różnica dzieląca język dźwiękowy qcL języka migowego dotyczy środków wyrazu- czyli odmiennych znaków występujących w jednym i drugim języku. Język migowy charakteryzuje się przekazywaniem informacji za pośrednictwem maików niefohicznych.

fTorozumiewanie się za pośrednictwem znaków języka migowego może mieć różny stopień abstrakcji. W piśmiennictwie surdopedagogicz-nym w języku polskim przyjmuje się w związku z tym określoną terminologię. Wyróżnia się tedy język migowy — rozumiany „...jako* zespół środków, za pomocą których porozumiewają się ludzie niesły-

I T. S—ige de, Kurs językoznawstwa ogólnego, 'Warszawa 1961.

szący między s6bą i z ludźmi słyszącymi wtM'^:w środowiskom systemami migowymi i językom pojęć migowych” ^r — odpowiadałby B pojęcfcl gową" rozumianą jako naturalne, niezłoóonc które zasadniczo powstają spontaniemir, potfltt — występujący jako zunifikowany system obok znaków ideograficznych wyraźająrydi

odpowiednikach wyrazowych, bądź sytuacje I H odpowieflffl_

zdaniach, mogą występować znaki daktykriogieam B zgodnie z zasadami gramatyki języka poMńepo; sy'it4ME|^^^^^| wo- migowy⁷⁶, charakteryzujący się r ówaolof||B||^^^^^B dźwiękowym w postaci mowy dźwiękowej i niedivjfl||^H wyrażanym w postaci polskiego języka migancgo, gttióm, i pantomimy.

System językowo-migowy, a w nim peWtt różnieniu od migów naturalnych bądź systemów złożonych, które rozwijają się w każdej szkołę dla dzieci jest sztucznym systemem porozumienia, rozwmiętym w świadomy i celowy.

Używając wyrażenia znaki migowe, będziemy równo naturalny język migowy, jak i sztuczny H gM^^B

Najogólniej przez znaki migowe systemy znaków niefonicznych, k or. w enc jopa|^^^| dwusygnałowych, o różnym poziomie na które składają się statyczne oraz układy i ruchy rąk i ciała, naturalne kulać ja, naturalna mimika i k on wenc jonalj^Mj|J^^B pan. to mimik a⁷⁸.

Znaki migowe tworzą określony system poroz uimewaaiO||BB^^| chach języka. W ich obrębie możemy wyróżnić systemy znaków stanowiące ^w:

— migi naturalne, powstające spontaniemir które najdywane przez dzieci niesłyszące już na pttaMIlk;^

⁹⁷    B. Szczepankowsfci, Lektorat języku mipoioefo Mpw 1986. Centralny Zarząd Spółdzielni Inwalidów.

⁹⁸    Tamże.

¹⁹ Tamże.

⁷⁰    Tamże.

⁷¹    Wyrażenia .polski język migany” po raz pfenawy Wpi JL artykule pt. Jak migać popraumie, zamieszczonym w jSwieda nr 9.

⁷⁸ Por. H. Jussen, M. Kruger, MonueUe KommuntkutiontkOfm Dos Fingeralphabet, Berlin—Charlottenburg 1975, I 15.

|a

⁷⁸ podział za H. Jussen, M. Kruger, Mannetta Komat! s. 17—18.