21 (85)

Hegel i Marks

1

Z początku następuje odwrócenie się od problematyki antropologicznej tak gwałtowne, jak nigdy-dotąd w dziejach ludzkiego myślenia. Mam tu nu myśli -system Hegla, ■ więc wsie nu który nie tylko na sposób myślenia epoki, lecz także na postępowanie społeczne i polityczne miał wpływ decydujący — przyczynił saę do zdetronaowanb konkretaej osoby ludzkiej i konkretnej ludzkiej wspólnoty na rzecz rozumu świata. jego dialektycznych procesów i obiektywnych wytworOW 7W płyW len rozciąga! się, jak wiadomo, również na myślicieli, którzy wyszli ze szkoły Hegla, lecz później się odeń oddalili, jak. z jednej strony. Kiertegaard. krytyk współczesnego chrześcijaństwa (wprawdzie jak żaden inny myślicie! naszych czasów uchwycił znaczenie osoby, ale jej życie widzi jeszcze całkowicie w formach Heglowskiej dialekty ki. jako przejście od estetyki do etyki, a stamtąd do religii). i drogiej zaś strony Marks, który tak wnikliwie jak nikt inny zajął się fakiycznośóą ludzkiego społeczeństwa. ale jego rozwój rozpatrywał w formach dialcktyki Heglowskiej — jako przejście od pierwotnej gospodarki wspólnotowej do własności prywatnej i dalej do socjalizmu. W młodości Hegel podjął antropolog! czne pytania Kania, klórc wprawdzie nic ukazały się jeszcze wówcza w ich wersji ostatecznej, ule ich sens był z pewnością dobrze znan młodemu człowiekowi. Hegel bardzo wnikliwie zajmował się Kanim /głębił go i .wychodząc od tego stanowiska starał się Konnogę problematykę w sposób prawdziwie antropologiczny, .próbując i\ zumieć organiczną zależność władz psychicznych i tą drogą dotrzeć tego. co dla samego Kania było jedynie ideą regulaty wną. nic zaś żyw bynciu, u co młody Hegel (około roku 1798) nazwał .Jednością cak człowieka". To. do czego dążył, nazwano słusznie antropologii