V
Młodzież w toku podejmowania życiowych decyzji na poszczególnych rozwidleniach dróg kształcenia ma poczucie samodzielności ich dokonywania bądź wsparcia nieformalnego udzielanego zwłaszcza przez członków najbliższej rodziny. Poradnictwo, tradycyjnie nazywane (nie tylko zresztą w naszym kraju) zawodowym, jest niezmiernie rzadko obecne w procesie wyboru dokonywanego na etapie adolescencji. Znikoma liczba osób w ogóle zarejestrowała jego istnienie, sprowadzające się zresztą do sporadycznych, najczęściej pojedynczych kontaktów informacyjnych, niewiele wnoszących w sytuację decyzyjną młodego człowieka. Wspomina o nich średnio mniej niż co dziesiąty respondent.
Całkowitym wyjątkiem były osoby, które swą świadomość decyzyjną zawdzięczają różnym formom systematycznego wsparcia psychopedago-gicznego (głównie tzw. warsztatom zawodoznawczym). Większość jednak osób albo z takiej pomocy nie chciała skorzystać, albo takiej szansy w ogóle nie miała.
Młodzi wolą (lub są zmuszeni) dokonywać wyborów (nawet przypadkowych) w poczuciu autonomii i samodzielności, która ich zdaniem znamionuje etap dorosłości, do którego niezmiennie aspirują i z którego nieuchronności wielu zdało już sobie sprawę. Korzystają jednak chętnie z sugestii, rad i wskazówek zwłaszcza rodziców, starszego rodzeństwa i innych członków rodziny. Czynią tak zwłaszcza na etapie wczesnej adolescencji oraz gdy kończą zasadniczą zawodową edukację (ponad połowa osób z obu tych grup). Rzadziej zdarza się to licealistom i uczniom średnich szkół zawodowych, ale i w tych przypadkach nieco ponad jedna trzecia absolwentów przyznaje się do korzystania ze wsparcia rodzinnego. Rodzice z wyższym wykształceniem są w tym względzie efektywniejsi, a ich dzieci istotnie częściej niż pozostałym grupom rodziców przypisują wpływ na kierowanie zwłaszcza swoją edukacją. Poza wsparciem
229