24 25

nia zostały twórczo spożytkowane przez Marię Kościową w pracy Moje metody pracy w klasie 1.

Duże znaczenie dla współczesnej pedagogiki wczesnoszkolnej mają dwie monografie Antoniego Maćkowiaka: Nauczanie łączne dawniej a dziś oraz Badanie efektów początkowej nauki czytania. Problemy i koncepcje zawarte w wymienionych pracach stały się źródłem dalszych badań szczególnie w zakresie tzw. ujęcia zintegrowanego edukacji wczesnoszkolnej oraz sposobu badania umiejętności czytania.

Hubert Kien, nauczyciel, organizator oświaty w Poznaniu, a nade wszystko metodyk edukacji polonistycznej uczniów w klasach początkowych, wspólnie z Józefą Rytlową zajmował się przede wszystkim ćwiczeniami w mówieniu i pisaniu. Jego opracowania wzbogaciły warsztat metodyczny nauczyciela klas początkowych.

Halina Baczyńska (1907-1986), wieloletni nauczyciel i dyrektor szkoły, a następnie docent Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, w swojej wielostronnej działalności naukowej zajęła się przede wszystkim twórczą ekspresją językową dzieci w młodszym wieku szkolnym. Wskazała na możliwości i formy aktywności twórczej w procesie kształcenia językowego. Spośród wielu prac w tym zakresie, oddziałujących na współczesną świadomość pedagogiczną nauczyciela klas początkowych, na uwagę zasługują: Rozwój mowy pisanej uczniów w klasach f-IV, Metodyka wypracowań, Metodyka nauczania języka polskiego w klasach I-III.

Jan Kulpa, profesor Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie, prowadził rozległą działalność naukową, popularyzatorską, dydaktyczną i organizatorską. Jego prace wzbogaciły warsztat metodyczny nauczyciela-polonisty w klasach początkowych. Dla pedagogiki wczes-noszkolnej mają znaczenie opracowania dotyczące metodyki, a zwłaszcza Metodyka nauczania języka polskiego w klasach początkowych.

Tadeusz Wróbel (1910-1987) to aktywny inicjator badań zespołowych w zakresie edukacji wczesnoszkolnej, inicjator ruchu umysłowego wokół pedagogiki wczesnoszkolnej. Niewątpliwie jego działalność naukowa i organizatorska przyczyniły się do konstruowania pedagogiki wczesnoszkolnej jako dyscypliny naukowej. Podstawowe zainteresowania i osiągnięcia naukowe Tadeusza Wróbla dotyczą edukacji wczesnoszkolnej w świecie, w ujęciu porównawczym, a także kształtnego pisania, tzw. kaligrafii. Spośród wielu publikacji indywidualnych i zbiorowych na szczególną uwagę zasługują: Współczesne tendencje w nauczaniu początkowym oraz Pismo i pisanie w nauczaniu początkowym.

Feliks Przyłubski jest dla pedagogiki wczesnoszkolnej przede wszystkim autorem elementarza pt. Litery. W elementarzu tym, wprowadzonym powszechnie od roku 1975 do nauczania dzieci początków czytania i pisania, podjęto próbę dokonania twórczej syntezy różnych tendencji metodycznych, a nade wszystko elementów metody globalnej, pozwalającej dzieciom na rozpoznawanie zespołów znaków graficznych, elementów metod analityczno-syntetycznych o charakterze fonetycznym, rozwijających słuch fonematyczny dziecka oraz elementów metod sylabowych. Sylaba w tym rozumieniu pełni funkcję tzw. pośredniego ogniwa w procesie analizy i syntezy wyrazów podstawowych. Tak więc analiza przebiega w kolejności: wyraz — sylaba — głoska, a synteza: głoska — sylaba — wyraz.

Istotne znaczenie dla współczesnej edukacji wczesnoszkolnej mają koncepcje, badania i studia Jadwigi Walczyny (1915-1991). Jadwiga Walczyna, wspólnie z Bogdanem Suchodolskim, sformułowali propozycję, nawiązującą w sposób swoisty do nauczania łącznego, tzw. integracji nauczania początkowego. Podstawowe założenia wspomnianej koncepcji sprawdzają się w istocie do wyodrębnienia w edukacji wczesnoszkolnej pięciu kierunków kształcenia, odpowiadających obiektywnym formom rozwoju cywilizacji i działalności człowieka. Wyróżniono następujące kierunki kształcenia:

—    poznawanie narzędzi społecznego porozumiewania się przez słowo i liczbę,

—    kształcenie przyrodniczo-techniczne,

—    kształcenie społeczne,

—    kształcenie artystyczne,

—    kształcenie fizyczne.

Przedstawione kierunki kształcenia są odpowiednio odzwierciedlone w planie nauczania. Przewiduje się następujące przedmioty: język polski, matematykę, życie społeczne, życie przyrody, zajęcia techniczne, zajęcia plastyczne, zajęcia umuzykalniające, ćwiczenia fizyczne i języki obce. Wymiar czasu na pracę wychowawczo-dydaktyczną w edukacji wczesnoszkolnej powinien być określony globalnie na poszczególne kierunki kształcenia, a szkoła jako całość miałaby w założeniu urzeczywistniać w podanych ramach czasowych treści kształcenia w ujęciu zintegrowanym.

25