241 (39)

W sprawie badań składni utworów literackich*

1. W niniejszym szkicu krótko poinformuję o założeniach, sposobie, stanie i kierunku przeprowadzanych w naszym ośrodku badań składniowych.

W postępowaniu badawczym nawiązujemy do prac składniowo-stylistycznych Klemensiewicza¹, Kniagininowej², zwłaszcza zaś do publikacji tych autorów, którzy zwrócili uwagę na konieczność uwzględniania w analizie składniowo-stylistycznej w większym niż w tradycyjnej analizie stopniu obok układu strukturalnego wypowiedzeń także układu linearnego, a więc głównie publikacji Górnego³ i Wierzbickiej⁴.

Przeanalizowano (chodzi o wykonane pod moim kierunkiem prace magisterskie) w sumie około siedemdziesięciu tysięcy wypowiedzeń (pojedynczych i złożonych) z kilkudziesięciu współczesnych polskich utworów literackich (powieści i opowiadań) różnej klasy artystycznej⁵. Dąży się w ten sposób do uchwycenia w możliwie jak

’ Z. Zagórski, W sprawie badań składni utworów literackich. „Studia Polonistyczne” VII, 1979, *.217-222.

'Z. Klemensiewicz, Problematyka składniowej interpretacji stylu. „Pamiętnik Literacki" XLU, 1951,z. 1, s. 102-157. Przedruk w: W kręgu języka literackiego i artystycznego. Warszawa 1961,s. 157--203; także np.: idem. Składnia pisarskiego języka Marii Dąbrowskiej. W: 50 lat twórczości Marii Dąbrowskiej. Warszawa 1963, s. 222-241. Przedruk w: Ze studiów nad językiem i stylem. Warszawa 1969, s. 77-96.

² M. Kniagininowa, Próba zastosowania metod statycznych w badaniach stylistyczno-sklad-niowych. „Język Polski" XLII, 1962, s. 96-116.

⁵ W. G ó r n y, O stylistycznej interpretacji składni. „Pamiętnik Literacki" LI, 1960, z. 2, s. 477, 478; idem. Struktura tekstu na tle struktury języka. W: Problemy teorii literatury. Pod red. H. Markiewicza. Wrocław-Warszawa-Kraków 1967, s. 63, 70.

* A. Wierzbicka, Lingwistyczne narzędzia w stylistycznej analizie szyku wyrazów. „Pamiętnik Literacki" LIV, 1963, z. 1-2,1.511,521; eadem, O metodach opisu szyku wyrazów. „Język Polski" XLIV. 1964. s. 18; eadem, System skladniowo-stylistyczny prozy polskiego renesansu. [Warszawa] 1966. np s. 74-77. Por. też np. I. K a ł u ż a. Badanie struktury Języka w dziele literackim. Zarys metody. „Pamiętnik Literacki” LV1II, 1967, z. 3-4, s 470; J.Sambor, Słowa I liczby. Zagadnienia języka: miwstwa statystycznego. Wrocław-Warazawa-Kraków-GdaAsk 1972, a. 229,230,233. Do tego nurtu btulawezego nawiązuje leż np. Z. G o c z o I o w a. Składnia powieści Stanisława Przybyszewskiego. Lublin 1975.

⁵ W przygotowaniu kilka dalszych lego typu prac magisterskich.