242 (38)

porównanie ję/yka tekstów korespondencji E. Orzeszkowej z językiem tekstów wcześniejszych pisarzy pochodzących z Kresów północno-wschód* mch*. a ponadto z językiem tekstów pisarzy współczesnych E. Orzeszkowej, a pochodzących z różnych ziem polskich.

W rezultacie okazało się, że dla uzyskania pełniejszej charakterystyki języka regionalnego niezbędne jest uwzględnienie jeszcze jednego, bardzo istotnego, zjawiska, a mianowicie - frekwencji badanych cech językowych w tekście¹⁰. Z jednej strony należy na to spojrzeć historycznie, śledząc język osobniczy w rozwoju, w miarę możliwości w ciągu całego życia pisarza lub pi. ymijnmiej dość długiego okresu. Z drugiej strony - i to jest nawet ważniejszy punkt widzenia - porównać frekwencję cech w analogicznych" tekstach różnych współczesnych pisarzy. Niezbędna jest również szersza perspektywa historycznojęzykowa, to znaczy uwzględnienie stanu badanych zjawisk w czasach poprzedzających okres, którym się zajmujemy, a niekiedy także w czasach późniejszych¹².

Zagadnienie regionalizmu frekwencyjnego wypływa z ogólniejszego problemu frekwencji cech językowych w tekście, a ten jest również bardzo istotny w badaniu polszczyzny regionalnej - jako zjawisko językowe (niekiedy językowo-stylistyczne), a w konsekwencji także sposób analizowania tekstu.

Regionalizm frekwencyjny jako rodzaj cechy regionalnej ma odmienny charakter niż np. archaizm, neologizm czy element obcojęzyczny. Może nim być cecha o zasięgu powszechnym w języku narodowym lub cecha nieogólnopolska, ale występująca w języku nie jednego regionu, może nim być utrzymujący się szerzej archaizm czy zapożyczenie, a także innowacja, która przekroczyła granice jednego regionu. O istocie regionalizmu frek* wencyjnego decyduje stopień częstotliwości w tekście - w języku jednostki twórczej czy w języku piśmiennictwa albo w języku mówionym danego regionu. 1 ta częstotliwość (in plus albo in minus, dodatnia albo ujemna, czyli znacząca może być zarówno bardzo duża częstotliwość, jak i bardzo znikoma, aż do braku cechy) jest właściwością odróżniającą ten język od języka ogólnego lub języka innych regionów.

W moich analizach przeciwstawiam regionalizm frekwencyjny regionalizmowi właściwemu¹³, który pojmuję jako specyficzną cechę języka danego regionu, bez względu na jej frekwencję w tekście.

Przedstawię teraz dwa przykłady ilustrujące sens wyodrębniania regionalizmu frekwencyjnego.

1. Regionalizm frekwencyjny ortograficzno-lónctyczny: używanie r kratkowanego.

Pełne opracowanie dziejów ę pochylonego w płaszczyźnie XI\ * przyniesie nowa książka I. Ba jerowej¹ \ X istniejących opracowali wiathwtio