244

rodka o wielkości nadkrytycznej, to taki zarodek jest trwały i mo. że rozrastać się bez przeszkód. W przeciwnym razie zarodek jen nietrwały i ulega rozpuszczeniu.

11.25.    Jakie są sposoby zarodkowania?

Zarodkowanie może być homogeniczne, kiedy do jego zajścia wymagane są tylko fluktuacje energii w ośrodku, i heterogeniczne, jeśli obiektem zarodkowania są nierozpuszczone cząstki dobrze zwilżane przez nowo powstającą fazę. Zarodkowanie heterogeniczne zachodzi znacznie łatwiej niż homogeniczne. Niekiedy celowo dąży się do zwiększenia liczby zarodków w celu uzyskania drobnoziarnistej struktury odlewów, co osiąga się przez wprowadzenie do ciekłego stopu odpowiednich substancji. Nazywamy to modyfikacją stopu. Z zarodkowaniem heterogenicznym mamy także do czynienia wówczas, gdy zarodki powstają w miejscach

0    podwyższonej energii, np. na granicach ziam.

11.26.    Jakie czynniki wpływają na szybkość zarodkowania?

Głównym czynnikiem jest wielkość przechłodzenia (przegrzania) w stosunku do temperatury równowagowej współistnienia faz I (wyjściowej i nowej). Jeśli przemiana następuje przy chłodzeniu, i to w miarę narastania różnicy energii swobodnej tych faz zwiększa się siła napędowa przemiany i maleje wielkość krytycznego zarodka. Zmniejsza się jednak także współczynnik dyfuzji, która jest konieczna do przegrupowania atomów w celu utworzenia za-1 rodka. Powstanie więc taka sytuacja, że przy pewnym przechło- ¹ dzeniu szybkość zarodkowania będzie maksymalna (gdy siła na-pędowa przemiany jest już znaczna, ale dyfuzja nie jest jeszcze istotnie zahamowana) (rys. 11.13). Przy przegrzaniu (np. pnf! przemianie perlitu w austenit) zarówno siła napędowa, jak

1    współczynnik dyfuzji wzrastają w miarę przegrzania i obydwa te czynniki intensyfikują przemianę.

Rys. 11.13. Zależność szybkości zarodkowani)'* współczynnika dyfuzji O i prawdopodobiefoi"'³ zarodkowania p_t od przechłodzenia AT

v?z^r°^stU.

jV^0S"_a>^ejS2

S<*rót.

i^'^Lćorzes

.ja osiflgMę P¹

1

ków stopowych, a to jest procesem korzys' peratury przemiany przemiany, ale malej kości dyfuzji towarzy nia. Dlatego też w fc nej) obserwuje się m turze pośredniej pon duje o charakterze w

"■29. Wymień podstawow

H.30.

Są cztery podstawo' przebiegają przy nag nit, która występuje żytu w perlit (ściślej toi przy odpuszczali stali to przemiana ai stenituwmartenzyt

‘tymi

244