254wb

Charakterystycznymi ozdobami zapełniającymi wnętrza są naczynia i figurki z porcelany, której technologia została odkryta dla Europy w XVIII wieku przez Bóttgera. Powstałe manufaktury w Sćvres pod Paryżem i Miśni koło Drezna zaopatrywały w nie pałace i dwory.

Pałacowe rokoko oddziałało na architekturę sakralną, zwłaszcza wnętrz.

Niezwykle bogate jest rokoko w architekturze krajów niemieckich, głównie na południu. Obfita dekoracja zaciemnia czytelność zasadniczej bryły i wpływa na jej architektoniczne ukształtowanie. Kościół pielgrzymkowy w Vierzehnheilin-gen zaprojektowany jest na zasadzie przenikających się w planie owalów. Wszystko jest tu płynne, miękkie, ruchliwe, nieobliczalne. Gzymsy tworzą układy linearne. Ściany wyginają się łagodnymi łukami, wszystko jest zmienne jak w nieustannym przypływie fali morskiej, tonie w świeckim zbytku, zdaje się nie zgadzać z sakralną funkcją budowli.

Późny barok i rokoko niemieckie miały silny wpływ na architekturę europejską, także na polską, zwłaszcza Śląska (kaplica w Krzeszowie). Wybitnym mecenasem sztuki tych czasów był

August II Sas. Pracował dla niego architekt rokoka - Mateusz Daniel Poppelmann. Jego wybitnym dziełem jest Zwinger drezdeński, niewielki pałac czworobokiem niskich galerii otaczający przestronny dziedziniec. Bryła Zwingeru (il. 257) jest ukształtowana rzeźbiarsko i dekoracyjnie na sposób barokowy, jednak pomimo wielości elementów zdobniczych całość działa lekko, wdzięcznie i przypomina pawilony ogrodowe. Zwinger miał być budynkiem służącym do turniejowych popisów i zabaw pod gołym niebem.

Jako charakterystyczne dla rokoka dzieło zwykło się też wymieniać pałacyk Sanssouci w Poczdamie (il. 256) zbudowany dla Fryderyka II przez Ślązaka, Jerzego Wacława von Knobelsdorffa. Sławę europejską zdobyli bracia Asam, architekci i projektanci wnętrz.

We Francji tworzyli Gilles Marie Oppenordt oraz Justin-Aurele Meissonier, czołowi dekoratorzy rokoka. Projektowali stiuki, obicia mebli i tkaniny, pawilony ogrodowe, wykonywali malowidła ścienne i drobne rzeźby. Meissonier pierwszy wprowadził asymetrię. Kontrastował zagęszczone, drobne formy detali dekoracyjnych z dużymi niezabudowanymi płaszczyznami ścian.

CO JESZCZE WARTO WIEDZIEĆ

Lektura ■ Jan Białostocki Gianlorenzo Bermini. Warszawa 1980, Arkady

■    Albert Blankert Vermeer \tan Delff. Warszawa 1991, WAiF

■    Andrzej Chudzikowski Holenderska i flamandzka martwa natura. Warszawa 1954, Sztuka

■    Wojciech Fijałkowski Wilanów. Rezydencja króla zwycięzcy. Warszawa 1983, KAW

■    Robert Genoile Sztuka flamandzka i belgijska. Warszawa 1976, WAiF

■    Dawid de Jong Rembrandt, książę malarzy. Warszawa 1961, PIW

■    Mariusz Karpowicz Sekretne treści warszawskich zabytków. Warszawa 1981, PIW

■    Sztuka świata. Tom. VII. Warszawa 1991, Arkady

■    Władysław Tomkiewicz Piękno wielorakie. Warszawa 1971, Wiedza

■    Władysław Tomkiewicz Rokoko. Warszawa 1988, WAiF

■    Zygmunt Waźbiński Rubens, Warszawa 1975, RSW Prasa-Książka-Ruch

■    Kazimierz Zawadowski Velazquez. Warszawa 1963, Arkady

■    Zbigniew Herbert Martwa natura z wędzidłem. Wrodaw 1993, Wydawnictwo • Dolnośląskie

oraz:

■    Z cyklu: „W kręgu sztuki" - Rembrandt, Rubens, Vermeer, Watteau

ZAGADNIENIA

PODSUMOWUJĄCE

1.    Porównaj stosunek dekoracji do konstrukcji i bryły budowli w renesansie, baroku i rokoku.

2.    Jaki był stosunek rokoka do problemów światła i ruchu?

3.    Porównaj motywy w ornamentyce renesansowej, barokowej i rokokowej. Wyciągnij wnioski.