25 (257)

n»cx dzieciom '•*. Ponad rodzicami powstają szersze grupy społeczny pośrednacb kontaktów miedzy członkami, rozsiane po całym kraju jak' chłopi, inteligencja. robotnicy, duchowieństwo. Pomiędzy tymi szer-J szyna grupami społeczeństwa istnieje rywalizacja, dochodząca w pewJ nych warunkach do wałki o władze i znaczenie kulturotwórcze w całym społeczeństwie Gnrpy społeczne rywahzują ze sobą o hegemonię polityczną i kulturalną w obrębie narodu jako historycznej organizacji pewnego typu kultury narodowe;'⁴ (język, dzieje, zabytki, literatura, sztuka, charakter, pogląd na świat) oraz w ramach organizacji pań-sm'’)iko suwerennej władzy nad określonym terytorium z jego

skarbami naturalnymi władzy regulującej przy pomocy prawa i siły stosunki pomiędzy ścierającymi aę grupami społecznymi Poza tym społeczeństwo jest zawsze rozwarstwione ekonomicznie na klasy’*, czerpiące środki utrzymana bądź z pracy atoą. bądź z pogadania lub panowania, oraz na rożne warstwy i stany zróżnicowane zawodowo. W związku z tymi zjawiskami w każdym społeczeństwie rozwijają się stale dwie tendencje, pierwszą tworzy proces jednoczący wszystkie grapy społeczne w jeden kskaniaie naród fw średniowieczu naród chrześcijański, od XVI wieka cdachccki. w XIX wśełtu mieszczański, obecnie demokratycznydruga tendencja życia społecznego polega na | procesach różnicujących klasowo lob Masowo społeczeństwo, co do* j prowadza do okresowego zaostrzania są wsi ki klas o panowanie Tak organizujące się i żyjące społrszr nawo jest nosscsełrm i współ- ] twórcą kultury danego typu. ono też wytwarza wychowanie i szkolę Stąd wychowanie i szkolnictwo są akontmooe w ustroju społecznym * i

^,J H Izdebska, ńnląnwaw roąm «    ąit Jzutłicm

Wrocław 1967; Cz. Cza pó w. Jtańw a srsObawuaar W'iliiawa łSn. I O/doW iii. koda rodźmy w wychów*mm mfoJzieiy Jmwtyi} Maałiw KUL ' ISffl m 3.

** J. ChaJasiaski, l/ułtnaiwi i tytimumr Warszawa tM¹. ToUW Kultura i naród Studia i szk iie. Wars/aa*    i * * I 6

narodu 191&-1968. Wznaw 1970

^T' Por M. Meneli O funkcjach ymkjtwa Warszawa Has, i Wiszniewski# Zarys encyklopedii prawa. Warszawa 1966. 1 i Wiali. IjMnaUKr dz cyl

*S Ossowski. Struktura klasowa * yu6i i mj kmkutumniyt. tłdi iWc S WiderizpiL Teorio klar społecznych. Wut»« 1965. W Wesnłowakkl Klaty, mańmy I władza. Winawa 1966.

¹ F Znaniecki. Socjologia wychowania Warszawa I92k. f. |; J Chał a* liński. Społeczeństwo I wychowanie, dz. cyt. R. Wroczyński, Wprowadzeni* do pedagogiki społecznej. Warszawa 1966

a często służą za narzędzie polityczne do urabiania stosunków społecznych w interesie klas panujących. Tak właściwie w czasie zaborów w Polsce szkoła państwowa była narzędziem germanizacji łub rusyfikacji. zwalczających polskie wychowanie rodzinne. Dlatego to socjologia wychowawcza określa wychowanie jako „przysposobienie wychowanka na pełnoprawnego członka grupy” (Durkheim). W ten sposób istotą wychowania jest przystosowanie się wychowanka do żądań grup społecznych przez włączenie się do wspólnoty języka, obyczaju, poglądów, zajęć itp. Całość zaś procesu rozwojowego polega w tym ujęciu na socjalizacji¹*, czyli uspołecznieniu się wychowanka. Socjalizacja wychowawcza zaś ma dwa główne zadania:

I' - wprowadzenie wychowanków do świata kultury narodowej i ogólnoludzkiej poprzez kształcenie ogólne, wynikiem czego następuje asymilacja kulturalna wychowanka do wspólnoty społecznej i upodobnienie się psychiczne; 2^C - wprowadzenie do aktualnego życia społeczeństwa przez kształcenie grupowe według płci lub kształcenie zawodowe, rezultatem czego jest przygotowanie do życia praktycznego i produkcyjnego oraz zróżnicowanie się społeczne zależnie od wybranego zawodu. W związku z tym szkoła spełnia dwie funkcje: asymilacyjną pod względem typu kulturalnego i selekcyjną pod względem uzdolnień pracowniczych¹*.

Poza socjologią wychowawczą szkoły i klasy szkolnej, w której bada się socjometrycznie*⁰ stosunki między jednostką a grupą koleżeńską. woźna jest socjologia wychowawcza środowisk rodzinnych*¹. Bada ona typ rodziny (pełnej, rozbitej, zreorganizowanej, zdemoralizowanej) oraz wpływy środowiska lokalnego na rodzinę i wychowanie w niej dzieci, jak rodzina wiejska, inteligencka, proletariacka, miejska, ponieważ od tych czynników zależy rozwój wychowawczy dzieci i młodzieży.

'* ! Durkheim. hlucution et sociologie, dz cyt; W B. B r o o k o v c r, A SoiUtbtgy »f hłimUitw, New York 1955; R. Da v a I, Trafił de psychologie soctale. Plrit 1962 t 2,1. ) 96. S Halcy, W praw ad: cnie do psychologii społecznej. Warszawa 1959 * 171*201.

"^J ) W U > . f r o n. Szkoła jako zjawisko społeczne. Lwów 1934, S. Kowalski, Udział uKtolofU w badan loch procesów wychowawczych (W:) Nauki przyrodnicze i społeczne współpracując z pedagogika, d/. cyt., s. 286-309

•• Ż Zaborowski, Stosunki społeczne w klasie szkolnej. Warszawa 1964 •’ J Pieter, Poznawanie irodowiska wychowawczego, Wrocław 1960.

59