280 (6)

tych nadziei, kiedy pisze o konflikcie między praktycznymi i estetycznymi odniesieniami: „Siadać na dziele sztuki, manipulować dziełem sztuki, używać dzieła sztuki dla potrzeb praktycznych - to jest jak ludożerstwo” (tamże, s. 181).

Przemawiającą do wyobraźni ilustracją tych procesów charakterystycznych dla XIX wieku - specjalizacji, panowania intelektu i twardej „rzeczowości” w relacjach wielkomiejskich - jest zawód quatorzieme, który pojawił się w Paryżu. „Czternasty" w porze obiadowej czekał w odpowiednim stroju na ulicy na wezwanie do stołu tam, gdzie akurat zebrało się przy posiłku trzynaście osób.

Twórczość Simmla to fascynujące analizy współwystępowania sprzecznych procesów - poszerzania wolności i pojawiania się nowych zależności w nowoczesnym świecie. W eseju Mentalność mieszkańców wielkich miast (2005 [1908]) pisze on, że wymóg funkcjonalnej specjalizacji człowieka i jego działalności jest w istocie wymogiem wyrzeczenia się własnej niezależności. Walka z tym, co napiera z zewnątrz, o zachowanie odrębności własnej egzystencji, jest współczesną wersją walki, jaką człowiek prymitywny prowadził z naturą o zachowanie życia. Życie wielkomiejskie cechuje, według Simmla, intelektualizm - w przeciwieństwie do związków emotywnych życia małomiasteczkowego. Intelektualne nastawienie jest koniecznością, ponieważ umożliwia adaptację do natłoku wrażeń zużywających świadomość ludzi. Nowoczesne życie zamyka więzi w schematach czasu oraz pieniądza, a jednocześnie takie zewnętrzne obramowanie jest koniecznością, ponieważ gdyby człowiek wielkomiejski reagował na każdą spotkaną osobę tak, jak małomiasteczkowy - osobiście - kończyłoby się to jego wewnętrznym rozbiciem i dewastacją psychiczną.

Jedną z najważniejszych prac poświęconych stylom życia napisał francuski socjolog, Pierre Bourdieu (1930-2002). W Dystynkcji. Społecznej krytyce władzy sądzenia (2005), która ukazała się pod koniec lat 70. XX wieku, stwierdził, że zróżnicowanejstyle życia to sposób, w jaki dziś przejawiają się gpdziałyklasowe. Warto to podkreślić, ponieważ ta i inne prace Bour-dieu konsekwentnie pokazują, że styl życia nie jest epifenomenem struktury społecznej, ale że to właśnie przez style życia tworzoneTodtwarzane są nierówności oraz bariery klasowe.

Teoria Bourdieu stanowiła wyjątek na tle różnych badań, przyjmujących jedną z dwóch wersji dominującej perspektywy w interpretacji praktyk składających się na style życia: homogenizację bądź demokratyzację. W wielu obecnie prowadzonych badaniach nad stylami życia badacze - jakkolwiek podkreślają, że konieczne są jej pewne modyfikacje i uzupełnienia - inspirują się teorią Bourdieu. Wskazuje się na przykład na to, że trzeba szukać nowych kryteriów klasowego zróżnicowania choćby z tej racji, że w porównaniu do lat 70., kiedy Bourdieu prowadził badania, zmienił się bardzo obraz klas ludowych i tradycyjni, opisani przez niego robotnicy i chłopi w zasadzie już nie istnieją.

Ponadto uważa się, że koniecznym uzupełnieniem klasowych analiz stylów życia są kwestie nierówności płci (Butler, Savage 1995; Crompton i in. 2000; Adkins, Skeggs 2004; Skeggs 2004; Bennett i in. 2009).

Style życia