286 (6)

cechą tych metod jest krystalizacja na podłożu stalowym takich związków, jak TiN, TiNC, TiN-TiB i in. ze strumienia zawierają- ' cego atomy zjonizowane wchodzące w ich skład.

Uwaga. Skróty CVD i PDV oznaczają: chemiczne lub fizyczne osadzanie par (ang. Chemical Vapour Deposition i Physical Vapo-ur Deposition).

12.31.    Co to jest metalizowanie dyfuzyjne i jaki jest cel tej obróbki?

Metalizowanie jest obróbką cieplną, która polega na dyfuzyjnym nasycaniu stali innymi metalami jak: Cr, Al, Ti, Si, V i inne.

W wyniku dyfuzji mogą się tworzyć roztwory, związki międzymetaliczne lub węgliki (o ile stal zawiera węgiel, a pierwiastek nasycający jest węglikotwórczy). Metalizowanie jest podobne do innych metod obróbki cieplno-chemicznej z tym, że musi być wytworzona atmosfera, z której atomy aktywne metalu dyfundują w stal. Temperatura wynosi ok. 1000°C, czas kilka do kilkunastu godzin. Metalizowanie może być przeprowadzane w ośrodkach stałych, ciekłych i gazowych. Celem tej obróbki jest albo utwardzenie powierzchni (wówczas gdy tworzą się węgliki chromu, tytanu, wanadu i inne) lub zwiększenie odporności na korozję elektrolityczną lub gazową (np. chromowanie, aluminiowanie, krzemowanie). Metalizowanie prowadzi do oszczędności pierwiastków stopowych, gdyż umożliwia zastępowanie stali wysokostopowych niskostopo-wymi, poddawanymi metalizowaniu dyfuzyjnemu.

12.32.    Jak się przeprowadza metalizowanie w ośrodkach stałych?

Proces przeprowadza się w skrzynkach żaroodpornych, w których są układane elementy i przesypywane mieszanką metalizującą złożoną z proszku danego metalu lub jego żelazostopu, masy wypełniającej (np. AI2O3) oraz aktywatora (2+3% salmiaku). Skrzynki po uszczelnieniu wyżarza się w temperaturze 950+1100°C, a po ich wystygnięciu wyjmuje się obrobione elementy. Aktywne atomy powstają w wyniku reakcji NH₄C1 z proszkiem metalu, wskutek czego tworzy się lotny chlorek metalu, który następnie rozkłada się na powierzchni stali i atom metalu dyfunduje w głąb, a chloru tworzy w kontakcie z metalem nową cząstkę chlorku i cykl się powtarza. Wadą metalizowania w skrzynkach jest energochłonność tej metody związana z koniecznością nagrzewania całej skrzynki oraz koszty związane z korozją gazową skrzynek. Zamiast skrzynek można też (w przypadku matryc) stosować nadstawki (rys. 12.7). Wady tej nie ma metalizowanie z past i warstw galwanicznych. Na przykład chromowanie przeprowadza się w paście złożonej z 25% kriolitu i 75% proszku chromu. Substan-

bezpi#

nads

rami

k 117. Schemat nia dyfuzyjnego W pro

metalizująca.

_(tf!*waniewośrodka^cha

v\\M /.próbki kontrolne

^^faiestosomnadt

i wytrawione [.{^ Fe o temperaturze 70 jsliiNastępnie po wyjęciu i < _;0gj wyżarzaniu dyfuzyjn £5® kia godzin. Grubość likijBOsi po takiej obróbce natryskiwanie aluminm 2;c pobyciu go warstwą żabi smażeniu w temperaturze sy ikniniowane są odporni CEmają własności żaroodp "ssanie można przeprowai ■StiMiem sproszkowanej 'esynosi 95(^1100*0. Zalet taktowania elementć

Utaiły BHP przy obróbce c

^ deplno-cheinicznej na] ^-BHP ze względu na duzi

stos sole baru i

^cPtzed

^eczys

286