294 (32)

294 Część V

mu), konstrukcja - konstrukcyjny (np. element) i konstruktywny (np. dyskusja), konstytucja konstytucyjny (np. ustawa) i konstytutywny {np. motyw utworu literackiego), melioracja - melioracyjny (np. rów) i melioratywny jęz. (np. funkcja), operacja -operacyjny (np. stół) i operatywny śród. (np. kierownik),produkcja - produkcyjny (np. plan) i produktywny (np. praca; też jęz.), recepcja - recepcyjny (np. pokój) i receplywtiy (np. czasownik), relacja - relacyjny jęz. (np. przymiotnik) i relatyzony (np. ocena), reprezentacja - reprezentacyjny (np. strój) i reprezentatywny (np. postać)¹.

Warto zwrócić uwagę, na to, że przymiotniki na -\jwn\j sa_v w polszczyźnie strukturą stosunkowo młodą, szerzącą się w języku polskim chyba gdzieś dopiero pod koniec XIX w. Na przykład w Słown/icu języka polskiego Lindego (zob. Indeks a tergo do tego słownika) nic ma jeszcze ani jednego przykładu na przymiotniki tego typu.

2.5. Przyrostek -owy tworzy od rzeczowników na -Tja w zasadzie tylko wtedy, gdy nie są to nazwy czynności, jak to jest w większości omówionych wyżej przykładów, lecz nazwy różnego rodzaju konkretnych przedmiotów, np. akacja - akacjowy, emalia - emaliowy,folia - foliowy, kamei ia -kamelioioy, komedia -komediozoy, konwalia -konwaliowy, magnolia - magnoliowy, mumia mumio-wy, parodia-parodiowy, porcja -porcjowy, premia - premiowy, tragedia - tragediowy i kilka innych.

Jeszcze rzadsze formacje przymiotnikowe od rzeczowników pospolitych na -Tja tworzy się za pomocą przyrostka -ski. Tworzy on głównie od nazw różnych formacji wojskowych, np. artyleria - artyleryjski, gwardia -gwardyjski, kawaleria - kawaleryjski, wyjątkowo też od ambrozja 'w mitologii greckiej: pokarm bogów../ - ambrozyjski rząd. Normalnym obszarem aktywności słowotwórczej przyrostka -ski są różnego rodzaju nazwy geograficzne, por. np. ikl-gia - belgijski, Kalifornia. - kalifornijski, Rosja - rosyjski ild.

5. Rzeczowniki na -Tja nie dysponują jakimś jednym charakterystycznym przyrostkiem przymiotnikowym, lecz korzystają z wielu różnych przyrostków, służących do derywacji przymiotników również od wielu innych podstaw. fest to zresztą sytuacja w słowotwórstwie rzeczowników -> przymiotników obcego pochodzenia dosyć typowa. Przyczyny owego dość znacznego zróżnicowania w zakresie słowotwórstwa przymiotników tworzonych od rzeczowników na -Tja we współczesnym języku polskim są zapewne różne, jednak chyba główną przyczyną tego zróżnicowania jesl fakt że wicie z tych przymiotników zostało do języka polskiego zapożyczonych po poddaniu ich pewnej adaptacji fonctyczno-morfologicznej - /. różnych języków europejskich i w różnych okresach historycznych. Z kolei źródłem wielu dubletów przymiotnikowych tworzonych od tych samych podstaw na -Tja jest wieloznaczność tych podstaw i potrzeba odpowiedniego zróżnicowania formalnego tworzonych od nich przymiotników.

1986

1

W języku polskim jest też kilku pr/.ymiolntków utworzonych przyrostkiem -ywrnj od podstaw innego typu, por. np. afekt - afekiywny psych., defekt - defe.ktywny, efekt efektywny, impuls - impulsywny, postulat-postulatymiy. W kilku wypadkach przymiotniki na yumy powstały przez dodanie przyrostka -ny do rzeczowników podstawowych na -yw(«), -yxv(izm) C7.y -yu>(um), np. kolektyw-kolektywy.}/, elyyekiyum - dyrektywny, ofensywa - ofensywny, wplyum wotywny; obiektywizm - obiektywny, subiektywizm - subiektywny, supłetywizm-suplctywny ild.; deminatymim - deminutywny itd. Jest też oczywiście spora grupa przymiotników na -ywny w języku polskim niemoty wowanych, np. poscsyiony, pozytywny, repuhyiony itd.