297 (5)

I mm

m

SAMKA 7.3.

CZY LUDZIE BIEDNI MAJĄ JAKIŚ STYL ŻYCIA?

LMstwo zazwyczaj widzi się jako niezróżnicowane i pozbawione stylu z tego powodu, że tam, gdzie przeważają sify determinacji ekonomicznej, ma znikać przestrzeń, w której możliwa jest swoboda dokonywania wyborów. Warto jednak przypomnieć za Giddensem, że w późnej nowoczesności sama "sneksyjność może być rozumiana jako nowa determinacja: dziś, jak pisze ten autor, „nie ma wyboru, trzeba wybierać”. Wybieranie zatem staje się - choć na różne sposoby doświadczaną - koniecznością. Nietrafne wydają się zwłaszcza takie opisy życia ludzi ubogich, w których zauważa się i identyfikuje jedynie rozmaite braki. „Życie z dnia na dzień”, bez planów, rezygnacja z kontroli - tak można zastrzegać życie ubogich, jeśli za punkt odniesienia przyjąć aspiracje i możliwości klas średnich.

Tymczasem przy niskich i często nieregularnych dochodach życie pozbawione codziennego zerowania jest w zasadzie niemożliwe. Można wręcz powiedzieć, że jest dokładnie na odwrót

-    te znaczne ograniczenie środków finansowych wymusza na ludziach nieprzerwaną i uciążliwą kontrolę codziennych wyborów, także w kwestiach, które dla osób posiadających większe środki finansowe wolne są ad takiej przytłaczającej refleksyjności. Bieda nie istnieje tak po prostu czy w przeciwieństwie do e^Sroli. Bieda i zasobność różnią się tym, co jest kontrolowane i planowane. Biedą i brakiem pieniędzy, pk pokazują badania polskich i zagranicznych autorów, trzeba starannie i drobiazgowo zarządzać.

.^ przyrządzić sycący posiłek dla kilku osób; jak oszukiwać głód; jak odpowiednio ubrać się na specjalne 5*2zje; czy urządzać uroczystości rodzinne i czy w nich uczestniczyć, jeśli nie ma się pieniędzy na pssent; jak i gdzie skutecznie zabiegać o pomoc; jak unikać stygmatyzacji i jak sobie z nią radzić

-    ss zagadnienia, które pokazują, że bieda wiąże się ze wzmożoną refleksyjnością.

fłóżnego rodzaju dane zdają się wskazywać na to, że wielu ludzi w Polsce należy do kategorii sg£¥«aie{ przez Zygmunta Baumana [2004) konsumentami z usterką. Możliwość stylizacji własnego życia m przypadku „wybrakowanych konsumentów" ma być ograniczona z tego powodu, że w swoich wyborach mszą się oni kierować przede wszystkim oszczędnością. Ich refleksyjność objawia się w strategiach jsaśowania” rynku - wyczekiwaniu na wyprzedaże, kupowaniu towarów przeterminowanych, polowaniu ęs ofeazje oraz w wynajdowaniu najlepszych podróbek markowych produktów. Zarządzanie biedą to także ie tej „usterki” i rozmaite działania, które pozwalają na kontrolowanie czy manipulowanie , jakie się robi na innych. Pokazują to dwie różne strategie obchodzenia się z własną biedą. mam strategia, którą za Bourdieu można nazwać „pozłacaniem biedy”, polega na jej ukrywaniu przez śnie takich produktów, które lepiej lub gorzej imitują czy sugerują zasobność. Strategia ta ma na przekonanie innych, ale również siebie, że jest się mimo wszystko prawdziwym uczestnikiem gier c tożsamość toczących się na rynku. Drugą strategię stanowi ubóstwo ostentacyjne, czyli takie zsytzacfe, w których nie tylko nie zakrywa się biedy i jej opresyjności, ale eksponuje się ją. Za Ervingiem Bermanem (2005, s. 152) można nazwać taką stylizację minstrelizacją, czyli odgrywaniem wobec innych &efee§Q, którym akurat się jest. Ubóstwo ostentacyjne czy autostygmatyzacja zdają się być strategiami wydatnymi symbolicznie. Zwalniają bowiem tych, którzy je stosują, z niepokoju, jaki wiąże się z możliwością widzianym, nazwanym czy zdemaskowanym jako „konsument wybrakowany”.

! jedna, i druga strategia została rozpoznana przez klasy średnie, ponieważ bieda „pozłacana" ostentacyjna stały się inspiracją do nowych stylizacji niektórych frakcji klas średnich. Nowe mody MZj&Bjf 2 biedy popularny miejski styl odzieżowy. Za tymi wymianami i „pożyczkami" Stylistycznymi sąs się kryć to, że, jak zauważa Fredric Jameson (2011, s. 351), inne klasy - zwłaszcza średnia aspsza - zazdroszczą czegoś klasom niższym i underrtass. Sposób życia underc/ass jest postrzegany is zasób inspiracji w poszukiwaniu stylów i mód subwersyjnych wobec „systemu”. Klasy średnie .3:*e3fą, że doświadczenie determinacji związane z ubóstwem pozwala wieść ludziom życie, które mdsags się bardziej rzeczywiste i wolne od zobowiązań (na przykład związanych z pracą czy kredytem).

Style życia we współczesnej Polsce 297