2

klienta i zasobów społeczności dla lepszego dostosowania jednostki do całości lub dowolnej części środowiska”¹.

Gordon Hamilton przytacza następujące ujęcie tej metody: „Praca z przypadkiem jest zastosowaniem doradztwa i świadczeń socjalnych w taki sposób, aby pobudzić i zachować psychiczną energię klienta oraz skłonić pd do czynnego udziału w działaniach zmierzających do rozwiązania problemu”².

Wśród polskich przedstawicieli pedagogiki społecznej Helena Radlińska, stosując metodę przypadków w promowanej przez siebie koncepcji pracy społecznej, przedstawiała wizję wrażliwego i wszechstronnego opiekuna zaangażowanego w rozwiązywanie wielu problemów swego podopiecznego. Prace z przypadkiem rozumiała jako „budzenie, uaktywnianie, mobilizowanie i ukierunkowywanie jednostki w system działań naprawczych”.

Aleksander Kamiński, akcentując trafność definicji S. Bowersa, zauważał, że „praca z przypadkiem jest sztuką opartą na nauce [...], zdolnością twórczego interpretowania i komponowania wiedzy w odniesieniu do danej jednostki i uwarunkowań środowiskowych jej sytuacji, które mają służyć mobilizowaniu sił jednostki i uruchamianiu aktywności społecznej instytucji ratownictwa, opieki i wspierania rozwoju. Prowadzenie przypadku ma polegać także na stymulowaniu wzajemnego przystosowania się jednostki i środowiska”³. W interpretacji definicyjnej pracy z przypadkiem A. Kamiński podkreśla także pozycję pracownika socjalnego (pedagoga społecznego), który oprócz wiedzy z zakresu nauk o człowieku i środowisku oraz umiejętności obcowania z ludźmi, winien posiadać także wiedzę życiową (dojrzałość psychospołeczną).

W definicjach pracy z przypadkiem pojawia się wiele zasadniczych elementów. Jest to metoda pomagania bazująca na wiedzy, zrozumieniu i umiejętnym zastosowaniu właściwych technik pomocy jednostkom w rozwiązywaniu ich problemów. Chociaż praca z przypadkiem znajduje pełne uzasadnienie naukowe, zawiera także czynnik sztuki. Pracownik socjalny pomaga jednostkom w sprawach zarówno zewnętrznych, dotyczących otoczenia, jak i indywidualnych, dotyczących "wnętrza osoby. Koncentruje sie na jednostce, nie ignorując jednak dobra społecznego.

Uogólniając różne praktyczno-metodologiczne ujęcia metody pracy socjalnej z przypadkiem można przyjąć, że: praca z przypadkiem jest sposobem pomocy realizowanym przez pracownika social-nego, w którym poprzez analizę sytuacji jednostki borykającej śle z jakimś problemem w Ttontekścic środowiska, prowadzi się do opracowania diagnozy przypadku oraz planu postępcP-wania i podjęcia działań profilaktycznych, kompensacyjnych TTih terapeutycznych, angażując jednostkę w~cały proces po-inocy dla jej dohra oraz dohra społecznego.

4.2.2. Etapy pracy z przypadkiem

Zgodnie z założeniami działania metodycznego praca socjalna z przypadkiem obejmuje określone procedury postępowania, nazywane etapami: diagnoza przypadku, opracowanie planu postępowania i prowadzenie przypadku.

Zdaniem preknrsorki w dziedzinie stosowania tej metody M. Richmond, musi ona uwzględniać następujące elementy:

•    wgląd w cechy osobowości jednostki i rozpoznanie zasobów i zagrożeń środtrwiska (czyli rozpoznanie przyczyn zarówno indywidualnych, jak i społecznych, powodujących komplikacje w życiu jednostki);

•    bezpośrednie oddziaływanie osoby na osobę (czyli nawiązanie bezpośrednich kontaktów między pracownikiem socjalnym i klientem oraz dążenie do osiągnięcia pewnej zmiany w podejściu jednostki do jej problemów poprzez uaktywnienie);

•    bezpośrednie oddziaływanie poprzez otoczenie społeczne (czjdi prze-prowadzenie postępowania w kierunku pozytywnej zmiany dotychczasowej sytuacji życiowej⁴.

Zgodnie ze współczesną metodyką działań socjalnych praca z przypadkiem obejmuje co najmniej dwa podstawowe komponenty:

1)    studium przypadku (c«se study), nazywane przez niektórych autorów rozpoznaniem, obejmujące charakterystykę losów, sytuacji wewnętrznej lub / i zewnętrznej jednostki w kontekście problemu, które ma prowadzić do diagnozy społecznej i stać się podstawą opracowania planu pracy oraz

2)    praca z przypadkiem (ccise work) - oparta na sformułowanym wspólmc-z-klientem (podopiecznym) planie pracy (pomocy), obejmująca

91

1

   S. Bowers, The naturę and definition of Social Casework, Columbia Uriiversily Press, Nowy Jork 1951, s. 24, w: R.A. Skidmore, M.G. Thackeray, Wprowadzenie do pracy socjalnej..., s. 62.

2

   Tamże, s. 62.

3

^s A. Kamiński, Funkcje pedagogiki społecznej, PWN, Warszawa 1974, s. 260-261.

4

G. Firlit, Metoda indywidualnego przypadku, w: Pedagogika społeczna u schyłku XX wieku, A. Radziewicz-Winnicki (red.), Katowice 1996, s. 216.