2

dotyczące ich własnego postępowania, skale ocen są zaś skategoryzowanymi wersjami odpowiedzi na pytania.

4. Nauczyciel prosi uczniów o odpowiedzi oceniające postępowanie ich kolegów. Udzielanie odpowiedzi polega także na zaznaczeniu wybranego punktu spośród kilku lub kilkunastu podanych. Jest to badanie opinii uczniów, w których przekazują oni swoje zgeneralizowane wrażenia o kolegach, będące rezultatem poprzednich obserwacji.

Jak widać, samo tworzenie skali ocen może być potrzebne do zbudowania narzędzia, którego nauczyciel będzie używał w toku obserwacji, do tworzenia ankiety, a także do skonstruowania kwestionariuszy, które zawsze mogą być rozdane dzieciom i służyć im jako pomoc w wyrażaniu przez nie swego zdania.

Interesujące są wszelkie porównania oceny występowania tych samych cech w zależności od pozycji obserwatora, np. oceny uczniów z ocenami nauczycieli.

Skala ocen pozwala na dość obiektywną interpretację otrzymanych danych.

Stosunkowo łatwo można też obliczyć nasilenie występowania danego zjawiska w szerszej zbiorowości lub porównać je z nasileniem występowania innych zjawisk.

W czasie obserwacji skala ocen, podobnie jak lista kategorii, może spełnić doniosłą rolę jako czynnik przypominający obserwatorowi o możliwych wyznacznikach, które powinny go interesować.

Na ogół skala ocen sprawia wrażenie zestawu cech, o których osoba oceniająca ma wyrazić swoje zdanie. Wyznacza ona na skali punkt reprezentujący stopień nasilenia danej cechy.

Stopień nasilenia lub częstotliwość występowania danej cechy można określić za pomocą następujących środków:

1.    Określenie kolejności osób uzależnione od tego, jak dana cecha jest u nich reprezentowana (nauczyciel ustalający kolejność od najlepszego do najgorszego ucznia w danej klasie dokonuje właśnie takiego zabiegu).

2.    Określenie częstotliwości występowania tej cechy, np. w formie stwierdzenia, że występuje ona: zawsze, zwykle, rzadko, nigdy.

Przykład:    Fragment zestawu możliwych odpowiedzi na

pytanie o formy spędzania czasu wolnego.

Wyszczególn icn ic	Często i Rzadko
Chodzę na wycieczki Oglądam telewizję Uczestniczę w zajęciach pozalekcyjnych

Przykład: Fragment zestawu zachowań możliwych do pojawienia się w klasie.

Zdarza się	Zawsze ! Często		Rzadko j Nigdy
Posłuszne wykonywanie zadań Podpowiadanie Ściąganie Itp.

Przykład: Lista spraw sprawiających trudności uczniom starszych klas szkoły podstawowej.

Występuje	Nigdy	Rzadko	Od czasu do czasu	Często	Bardzo często
Poczucie bycia gorszym niż rówieśnicy Zakłopotanie przy spotkaniu z ludźmi dorosłymi Lęk przed wyrwaniem do odpowiedzi Itp.

3. Przez użycie terminów określających jakość, np. „wybitny”, „bardzo dobry”, „dobry”, „niezbyt dobry”, „zly”, lub natężenie zjawiska: „silne — słabe”.

215