304 305 (8)

Rozdział 10. Wzrost gospodarczy

Czftt Ul. Podstaw? makroekonomii

Kssunrk 10.11. Wydajność pracy a kapitalochlonność

krzywa r„ na rysunku 10.11. Jak widać na rysunku, przy kapitalochlonności k, wydajność pracy wynosi n’₀, gdy zaś kapitalochlonność rośnie do k,, wydajność pracy podnosi się do w\.

10.4.2. Linia jednakowego kosztu

Stwierdziliśmy wcześniej, że w warunkach danego stanu techniki istnieją różne metody wytworzenia tej samej produkcji. Wylania się w związku z tym pytanie, jakie metody produkcji są wybierane przez producentów. Ogólna odpowiedź jest tu następująca: producenci wybierają takie metody produkcji, które zapewniają wytworzenie danej produkcji przy minimalnych kosztach produkcji. Istotną rolę w kształtowaniu kosztów produkcji odgrywają ceny czynników produkcji. W związku z tym ceny czynników produkcji, a w szczególności stosunek między cenami poszczególnych czynników, odgrywają zasadniczą rolę w wyborze metod produkcji. Jeśli cena pracy (tj. stawka plac) jest stosunkowo niska, a cena kapitału jes* stosunkowo wysoka i w rezultacie stosunek ceny pracy do ceny kapitału jest niski, to producenci będą preferować i wybierać metody pracochłonne. Gdy natomiast cena pracy jest relatywnie wysoka, a cena kapitału relatywnie niska, to producenci będą wybierać metody kapitałochłonne. Wpływ stosunku cen czynników produkcji na wybór metod produkcji można zilustrować graficznie za pomocą linii jedna o* wego kosztu, nazywanej również izokosztą (zob. rys. 10.10).

Linia jednakowego kosztu (izokosztą) pokazuje kombinacje czynników p dukcji przy danych cenach czynników produkcji i danej wielkości łącznych kt*zt zużycia tych czynników. Przykładem izokoszty jest na rysunku 10.10 linia P^r0* przechodząca przez punkty D i E. Punkt D otrzymujemy, dzieląc łączną ^sl'ⁿ^ kosztów przez cenę 1 jednostki kapitału, punkt E zaś - dzieląc łączną kosztów przez cenę 1 jednostki pracy (tj. stawkę płac). Stosunek ceny pracy

ceny kapitału znajduje wyraz na rysunku w nachyleniu izokoszty. Załóżmy, że jgpkoszta DE odzwierciedla istniejący w gospodarce stosunek cen czynników produkcji- Jej styczność z izokwantą Y₀ wyznacza preferowane przez producentów metody produkcji (punkt B). Gdyby stawki płac spadły, a cena usług kapitału osła, to znalazłoby to wyraz na rysunku w mniej stromym nachyleniu izokoszty. yjmijmy. że izokosztą przechodziłaby wówczas przez punkty FG. W tej sytuacji Iduccnci preferowaliby bardziej pracochłonne metody produkcji, wyznaczone punkt styczności izokoszty FG z izokwantą Y₀ (punkt C).

10.4.3. Istota postępu technicznego

J, Przyjrzyjmy się obecnie bliżej istocie postępu technicznego, wykorzystując wprowadzone wcześniej pojęcie krzywej jednakowego produktu (izokwanty produkcji).

10.12. Krzywa Jednakowego produktu a postęp techniczny

Załóżmy, że przy Istniejącej i znanej w okresie t₀ technice produkcji możliwe fl£t wytworzenie produkcji y₀ za pomocą szeregu metod produkcji, co na rysunku lustruje izokwanta Y₀(r₀)- Przyjmijmy również, że ze względu na występujący' I j~^Sunck cen czynników produkcji producenci stosują metody produkcji oznaczone rysunku symbolem B. Załóżmy obecnie, że w okresie /. wdrożono w gospodarce techniczny. Zgodnie z wcześniejszą definicją, postęp techniczny umożliwia ^jt^or/cnic takiej samej produkcji przy mniejszych nakładach czynników produk-jjjj ^a rysunku 10.12 znajduje to wyraz w przesunięciu izokwanty Y₀(t₀) w kierun-• Początku układu współrzędnych, np. do położenia >©(/,). Dzięki postępowi IgJ^cmu produkcję Y₀ wytwarza się przy mniejszym łącznym zużyciu czyn-Produkcji. Punkt D oznacza, że produkcję y₀ wytwarza się przy tych samych ggrr^h kapitału, co przed wdrożeniem postępu technicznego (tj. K₀) i mniejszym . ic pracy(Z; zamiast Zo); natomiast punkt C oznacza, że produkcja V₀ wy-