316 (11)

Pierwszy wypadek zdarza się na ogół wtedy, gdy obserwator dokonuje pojedynczych pomiarów, tzw. „pojedynczych strzałów**. W tej sytuacji jest bardzo trudno rozwiązać trójkąt błędów i wykryć błąd gruby. Można jedynie sądzić, że prawdopodobnie błędna jest linia pozycyjna, która znacznie odbiega od płaszczyzny błędu zJiczenia (rys. 16.3).

Rys. 16.3. Wykrywanie błędnej linii pozycyjnej prze/ porównanie jej z płaszczyzną błędu zliczenia

Drugi wypadek zachodzi najczęściej w rejonach obserwacji, gdzie warunki hydrometeorologiczne znacznie odbiegają od warunków przeciętnych. Idzie tu głównie o różnicę temperatur powietrza i wody. Wprowadzają one anormalne warunki refrakcji tcrcstryczncj Takie warunki stwarzają możliwość powstawania błędów systematycznych, których nie da się usunąć przy pojedynczych liniach pozycyjnych.

Trzeci wypadek występuje najczęściej na obszarach oceanów przy przeciętnych warunkach hydrometeorologicznych.

16.2.2. Błędy systematyczne

Jeśli błędy systematyczne są znacznie większe od błędów przypadkowych, to współrzędne pozycji określa się metodą graficzną lub analityczną, zakładając, że tr/y linie pozycyjne są wolne od błędów grubych. Jak wiemy, w celu uniknięcia błędów grubych należy wykonać serię pomiarów wysokości dla każdego ciała niebieskiego.

Graficzne rozwiązanie trójkąta błędów polega na zbudowaniu dwóch podobnych trójkątów, których odpowiednie wierzchołki łączy się prostymi. Proste przecinające się w jednym punkcie wyznaczają współrzędne pozycji obserwowanej.

Chcąc graficznie rozwiązać trójkąt błędów', należy wykonać następujące czynności :

1.    Oznaczyć końce linii pozycyjnych strzałkami zgodnymi z az> mułami ciał niebieskich.

2.    W kierunku strzałek przesunąć tr/y linie pozycyjne o dowolnie dobraną stałą wartość c.

3. Oznaczyć odpowiednie wierzchołki powstałego w ten sposób drugiego trójkąta.

316