32 (525)

32 Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska

cza podczas negocjacji nad kolejnymi perspektywami finansowymi, gdy ustalane są zasady finansowania działań UE na okresy kilkuletnie, i utrudnia osiąganie kompromisów budżetowych. Co istotniejsze, wpływa to negatywnie na podejmowanie decyzji o racjonalnej alokacji środków.

Podejście w kategoriach „słusznego zwrotu” wynika w dużej mierze z tego, że w obecnym systemie wpłaty do budżetu są finansowane głównie z budżetów krajowych: dotyczy to największej wpłaty, jaką jest wpłata z tytułu DNB, a także wpłaty z tytułu VAT w państwach, w których ma zastosowanie zasada cappingu (por. pkt. 2). Są one traktowane jako „koszt” członkostwa w UE. Różnica między wpłatami i transferami do kraju jest oceniana jako „koszt” lub „korzyść” netto.

Podejście w kategoriach bilansu netto rozliczeń z budżetem UE, jakkolwiek bardzo popularne, nie jest właściwe z kilku powodów:

•    Podważa zasadę solidarności w UE (w sensie „równości”), obowiązującą od początku integracji zachodnioeuropejskiej. Zasada ta jest potrzebna szczególnie po przyjęciu do Unii mniej zamożnych państw z Europy Środkowej i Wschodniej.

•    Integracja europejska z całą pewnością nie jest grą o „sumie zerowej”, ale grą, która przynosi netto pozytywny efekt, tworząc wartość dodaną w UE. Wiele projektów może być realizowanych znacznie efektywniej na poziomie unijnym niż krajowym, przyczyniając się do wzrostu dobrobytu całej Unii Europejskiej, np. autostrada w' Polsce współfinansowana ze środków europejskich służy też niemieckim, francuskim i innym przewoźnikom i obywatelom z całej UE, podróżującym przez Polskę.

•    Korzyści procesu integracji związane z unijnym budżetem, zwłaszcza korzyści ciągnione, są o wdele większe, jakkolwiek nie są łatwo mierzalne, np. poprawa wiarygodności członków' UE na międzynarodowym rynku finansowym, co obniża ryzyko inwestycyjne w danym państwie i w efekcie także koszt (procent) zaciąganych kredytów. Niektóre korzyści wręcz nie mają charakteru ekonomicznego, jak np. poprawa pozycji negocjacyjnej wobec partnerów' zewnętrznych.

•    Część dochodów unijnego budżetu nie może być przypisana bezpośrednio poszczególnym państwom. Na przykład cła i opłaty rolne są pobierane niekoniecznie w państwie, które ostatecznie konsumuje importowane towary, obciążone cłem importowym (tzw. „efekt rotterdamski”).

•    Jeszcze więcej jest problemów' z przypisaniem wydatków' do poszczególnych państw', np. duże inwestycje transportowa w danym państwie są często realizowane przez firmy zagraniczne i część transferów z unijnego budżetu na sfinansowanie tych inwestycji, formalnie przypisanych do danego państwa, trafia ostatecznie do innych państw (zjawisko tzw. „wyciekania” pomocy).