360 (13)

wolnym miejscu w pobliżu jej środka. Wosk topi się w tym miejscu, a granica roztopionego obszaru tworzy izotermą rozpływu, tj. koliste łub eliptyczne zgrubienie. Ze stosunku średnic eliptycznych izoterm rozpływu można obliczyć stosunek przewodnictwa cieplnego w odpowiednich kierunkach. W kryształach regularnych izotermy są koliste na wszystkich przekrojach. W kryształach trygonałnych, tetragonałnych i heksagonalnych izotermy są koliste tylko na ścianach jednościanów i dwuściąnów {001}, {0001}, a na pozostałych ścianach, izotermy są eliptyczne (rys. 6.22). W kryształach rombowych,jednoskośnych i trójskośnych izotermy są koliste w dwóch przekrojach, gdyż w trójosiowej elipsoidzie (powierzchni izotermicznej) istnieją dwa przekroje kołowe (por, § 6.6.1). Na pozostałych przekrojach tych kryształów izotermy są elipsami.

6.22, Krzywe izotermiczne kwarcu (klasa 32, [£,³3LpJ: a) na ścianach słupa heksagonalnego, b) na ścianach

dwuścianu

Metoda Senarmontą została przekształcona przez Róntgena. Chuchając na kryształ pokrywa się jego powierzchnię matową błonką pary wodnej, przy czym przykłada się do powierzchni ogrzane ostrze metalowe. Dookoła punktu przyłożenia ostrza para znika i powstaje suchy obszar, który staje się widoczny po posypaniu płytki nasieniem widłaka i jej wstrząśnięciu. Proszek (nasienie) przylepia się do wilgotnej powierzchni, a z suchej łatwo można go strząsnąć. Powierzchnia kolista lub eliptyczna otrzymana tą metodą ma kontury ostrzejsze niż otrzymana metodą Senarmonta.

Tablica 6.7

Wartość współczynnika przewodnictwa cieplnego K metali i kryształów jonowych

Rodzaj wiązania	Metaliczne					Jonowe
Substancja	Ag	Cu •ę	Au	Al	Fe	CaF2	NaCl
K, cal/(cm-s-deg)	1,00	0,94	0,73	0,54	0,22	0,025	0,017

Przewodnictwo cieplne zależy od typu struktury kryształu i od rodzaju wiązań chemicznych. Najlepsze przewodnictwo cieplne wykazują kryształy o wiązaniu metalicznym {tabl. 6.7). Przewodnictwo cieplne kryształów jest wyższe niż przewodnictwo cieplne szkieł o tym samym składzie chemicznym (tabl. 6.8). Przewodnictwo cieplne kryształów wyraźnie wzrasta w miarę obniżania temperatury, z wyjątkiem przedziału najniższych temperatur zbliżonych do zera bezwzględnego. Natomiast przewodnictwo cieplne szkieł maleje w niższych temperaturach (tabl. 6.8).

365