38 (436)

38

38

PIELGRZYM

POLSKI

{JiJnio f) o lit nem c i literackie.

li w nim m.in. Niemcewicz, Mickiewicz, Słowacki, Garczyński, Witwicki, Mochnacki. Jednym z najcenniejszych dokonań Towarzystwa było założenie w 1838 r. - z inicjatywy Karola Sienkiewicza - istniejącej do dziś Biblioteki Polskiej w Paryżu. W 1839 r. został stworzony oddział Towarzystwa w Londynie pod nazwą Grono Historyczne Londyńskie, któremu przewodniczył Krystyn Lach Szyrma. Istotne dla życia literackiego było również otworzenie w 1835 r. przez Eustachego Januszkiewicza i Aleksandra Jełowieckiego Drukarni i Księgarni Polskiej w Paryżu, która pośredniczyła m.in. w kolportażu wydawnictw z kraju i do kraju.

tJB Druhami 3. $)<narb.

HU1 hlMUłCU -UW»• M

7AETZ.

i«Tt.

Karta tytułowa pierwszego zeszytu „Pielgrzyma Polskiego"

Pierwsze publikacje emigracyjne stanowiły przede wszystkim zbiorki poezji patriotycznych oraz wspomnienia i relacje powstańcze - m.in. Garczyńskiego, Gaszyńskiego czy Pola. Nad poezją zdecydowanie dominowała jednak publicystyka. Powstały liczne czasopisma patriotyczne -pierwsze z nich to „Pamiętnik Emigracji Polskiej” i „Pielgrzym Polski” (oba wydawane w latach 1832-33, ten drugi redagowany przez Mickiewicza); następnie pisma związane ze stronnictwami politycznymi, takie jak „Kronika Emigracji Polskiej” (1834-39), „Trzeci Maj” (1839-48) czy też „Dziennik Narodowy” (1841-48) wydawane przez zwolenników Czartoryskiego; „Demokrata Polski” (1834-48) -organ Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, „Tygodnik Emigracji Polskiej” (1834-37) Konfederacji Narodu Polskiego, „Młoda Polska” (1838-40) czy wreszcie „Pszonka” - pismo satyryczne wydawane w Strasburgu i w Paryżu w latach 1839-44, związane z TDP, którego tytuł nawiązywał do staropolskich tradycji Rzeczpospolitej Babińskiej (Pszonka był właścicielem Babina). Chociaż zasadniczym przeciwnikiem ideologicznym „Pszonki” był Hotel Lambert, w publikowanych tam anonimowych tekstach satyrycznych ośmieszana była również najnowsza literatura emigracyjna (Mickiewicz, Słowacki, Czajkowski) i konserwatywne piśmiennictwo krajowe (Michał Grabowski), a także towiańczycy.

Rozwojowi publicystyki sprzyjał we Francji energiczny rozwój prasy i stosunkowa wolność słowa, a także niewysokie koszty drukarskie. Wiele z utworów emigracyjnych powstawało w doraźnym celu propagandowym lub polemicznym i było prezentowanych podczas spotkań patriotycznych lub zebrań politycznych.

Wśród ukazujących się w pierwszym okresie emigracji pism szczególną rolę odegrały Mickiewiczowskie Księgi narodu ipielgrzymstwa polskiego (1832); w natłoku druków o charakterze politycznym lub propagandowym wyróżniały się one walorami literackimi. Bardziej literacki styl pre-