34 35 (16)

34    4. Manualna diagnostyka i terapia stawów obwodowych

4.2.1. Zmiany patologiczne poszczególnych struktur stawowych i ich leczenie

Powierzchnie stawowe

Zmiany zdolności poślizgowej występują często przy zwyrodnieniach, urazach i przewie* kłych zapaleniach stawu. Ruchomość stawu można poprawić przez bierne ruchy ślizgowe równolegle do wklęsłej powierzchni stawu, unikając kompresji Przy występowaniu bólu trakcja powinna być prowadzona prostopadle do wklęsłej powierzchni stawu.

Pacjenta można wyuczyć samodzielnego postępowania w formie automobilizacji stawu, i

Torebka stawowa

Zmniejszona ruchomość (np. przy ustawieniu spoczynkowym lub procesie zapalnym) z obkurczeniem torebki stawowej może być leczona przez ruchy ślizgowe (torebka rozciąga się przez mobilizację). Przy bólach i dodatkowych zaburzeniach powierzchni stawowych może być zalecana tylko trakcja. Wskazane są również automobilizacje (podrozdział 4.2.2).

Przy nadmiernej ruchomości (np. po urazach lub przy przewlekłym, nieprawidłowym obciążeniu) w fazie przewlekłej bierna ruchomość stawu może niewiele się poprawić, tzn. zmniejszyć. Czynną stabilizację można natomiast zadowalająco poprawić przez ćwiczenia stabilizujące i rozwijające koordynację ruchu(podrozdział 4.2.3).

Więzadła, ścięgna i kaletki maziowe

Przy bólach i sklejeniach tych struktur powinny być prowadzone mobilizacje stawów oraz głęboki masaż poprzeczny więzadeł i przyczepów mięśniowych

Mięsień

Nadmierne napięcie mięśnia leczy się za pomocą poizometrycznych technik rozluźniających. Przywrócenie ograniczonej przez napięcie mięśni ruchomości można próbować! również osiągnąć na drodze odruchowej.

Skrócenia mięśni np. z powodu przykurczów, powinny być leczone przez rozciąganie. Rozciąganie musi być odpowiednio prowadzone przy zwiększeniu siły i przez dłuższy czas. Wydłużenie tkanki włókien elastycznych wymaga bardziej bezpośredniego działania siły. Należy jednak przy tym unikać kompresji sąsiedniego stawu. W ramach uzupełnienia terapii można nauczyć pacjenta rozciągania mięśni. Miejscowe podrażnienia i sklejenia mogą być leczone przez głęboki masaż poprzeczny (ewentualnie może go wykonać także sam pacjent).

M. levator scapulae M. trapezius

M. erector spinae

M. quadratus lumborum

Grupa kulszowo--udowa

M. semitendinosus M. biceps femoris

M. gastrocnemius M. soleus

Ryc. 4.1. Najczęściej występujące skrócenie mięśni tonicznych: a) strona grzbietowa, b) strona brzuszna (wg Jandy, z: Frisch HProgrammierte Untersuchung des Bewegungs-apparates. 6. Aufl. Springer, Berlin-Heidelberg 1995).

4.2.2. Zmniejszona ruchomość Powstawanie zmniejszonej ruchomości

Czynniki, które mogą wywołać zaburzenie czynności w postaci zmniejszonej ruchomości, są następujące:

•    mięśnie o wzmożonym napięciu lub skrócone, przykurcze mięśniowe,

•    obkurczenia torebki stawowej.

•    uszkodzenia chrząstki stawu.