32 33 (14)

4. Manualna diagnostyka i terapia stawów obwodowych

4.1. Badanie stawów i mięśni

Podczas badania można wyróżnić:

•    ruchy kątowe stawu (ruchy czynnościowe): prawidłowe czynne i bierne ruchy ślizgowe, które powstają przez ruch tocząco-śl izgowy jednego z elementów stawu,

•    ruchy gry stawowej: trakcja i ruch ślizgowy przesunięcia; są to ruchy bierne i mogą być wykonywane tylko przez osobę badającą.

Płaszcz tkanek miękkich stawu (torebka stawowa, wzmacniające więzadła, mięśnie przynależne do danego stawu) powinien być również badany przy zaburzeniach stawowych. Na temat jego stanu informacji dostarcza przede wszystkim opór końcowy podczas biernych ruchów kątowych i podczas ruchów przesunięcia (badanie podstawowe str. 14) Stan mięśni, który powinien być oceniany podczas badania, został omówiony w rozdziale dotyczącym badania podstawowego na str. 16.

Wskazówki dla terapeutów dotyczące leczenia stawu

1.    Ustawienie pacjenta

Rozluźniona, możliwie wolna od bólu pozycja, odpowiednia do badania lub leczenia stawu.

2.    Ustawienie terapeuty

Stabilne, w pobliżu pacjenta, ergonomiczne ustawienie wyjściowe do przeprowadzenia badania lub terapii.

3.    Ręka stabilizująca

Obejmuje, celem ustabilizowania, element stawu płasko i bez bólu, bezpośrednio blisko szczeliny stawowej (przesunięcie skóry w kierunku mobilizacji, wrażliwe tkanki miękkie odsunięte na bok). W obrębie kręgosłupa fiksacja następuje także przez zaryglowanie i/lub przez ułożenie.

4.    Ręka mobilizująca

Obejmuje poruszany element stawu w taki sam sposób.

5.    Wykonanie

Określenie położenia spoczynkowego lub ustawienia terapeutycznego (aktualne ustawienie spoczynkowe).

Określenie płaszczyzny ślizgowej i kierunku ruchu przesunięcia (dla trakcji, kompresji i ruchu ślizgowego) = płaszczyzna terapeutyczna.

Określenie impulsu ruchu (siła i czas trwania).

Wskazówki dotyczące mięśni

Podczas badania należy ocenić synergię mięśni i pojedynczego mięśnia:

Długość włókien mięśniowych

Tonus (wyczuwalny opór mięśni przy paipacji prostopadle do kierunku włókien) Napięcie mięśni (opór przy rozciąganiu włókien mięśniowych)

Koordynacja

Siła

Ból

Wytrzymałości mięśni nie można przetestować w ramach prawidłowego badania jednostki funkcjonalnej stawowo-mięśniowej.

Testowanie mięśni w badaniu kompleksowym:

Ruchy czynne: koordynacja/siła

Ruchy bierne: długość mięśni (opór końcowy)

ból (przy ustawieniu w rozciągnięciu)

Palpacja:    napięcie/ból przy paipacji mięśnia

początek, przyczep, brzusiec mięśnia (przede wszystkim w rozciągnięciu)

Testy oporowe: siła (w ustawieniu pośrednim)

ból (przede wszystkim w rozciągnięciu)

Badanie kliniczne odbywa się przez kompleksowe badanie i ewentualnie konieczne badania dodatkowe (ryc. 2.1. str. 20), łącznie z leczeniem próbnym.

4.2. Leczenie stawów i mięśni

Techniki leczenia stawów (trakcje, mobilizacje, manipulacje) i mięśni (terapia neuromię-śniowa, techniki na tkankach miękkich) przedstawiono łącznie z omówieniem podstaw terapii na str. 17.

Techniki badania stawów w większości mogą być także wykorzystane do mobilizacji stawów (test = terapia).

Należy zwrócić uwagę na ustawienie wyjściowe do mobilizacji, które jest ustawieniem terapeutycznym (str. 12) i ewentualnie na równocześnie występujące ustawienie zaryglowane (str. 12) sąsiednich stawów, które nie powinny być mobilizowane.

Leczenie mięśni odgrywa pewną rolę ze względu na zdolności ruchowe (a także w celu przj wrócenia równowagi mięśniowej) i zasadniczo powinno być podjęte w programie leczenia.