3 (2308)

Wstępne uwagi o ustroju państwowym i o administracji pul'In ncj

22

demokracja, stanowiąca dziś bez wątpienia formę państwa najbardziej odpowiadającą godności człowieka, jest zaledwie pustą regułą proceduralną

Państwo w szerokim znaczeniu, określane coraz częściej, w ślad za Konstytucją RP, jako władza publiczna lub system władz publicznych i jego instytucje, w lym samorząd powinno być tylko pomocnicze. Oznacza to, że nie może od ludzi, rodzin, mniejszych wspólnot i zbiorowości przejmować całej odpowiedzialności za warunki życia indywidualnego i zbiorowego. To osoba ludzka jest wolna, ale wolność, by była godna, wymaga dzielności we własnych sprawach i poczucia odpowiedzialności, również za los wspólny; inaczej nie da się sprostać .polccznym i gospodarczym wyzwaniom jutra. Przy takim widzeniu zasad życia biurowego i położenia jednostki społeczna nauka Kościoła katolickiego (której bb\Mc jest też społeczne nauczanie niektórych kościołów reformowanych) stoi w e .ulniczym sporze filozoficznym z doktryną liberalnej demokracji, a porażki tej

•    • .1.liniej powodują, że to w katolickiej nauce społecznej poszukuje się dziś coraz

i .i iej odpowiedzi na praktyczne pytania, które niesie indywidualizm, pytania .ml ,iji|cc dla społeczeństw europejskich ze współczesnych wyzwań wobec p nr iwa. wobec dobra wspólnego i wobec społecznej spójności.

W.|iek len - zwłaszcza zasada państwa pomocniczego - do niedawna był u n i upelnic nieobecny w życiu zbiorowym, a także w podręcznikach akademic-i m h pu ,i podręcznikami historii doktryn politycznych i prawnych. Tymczasem

..... n i .twierdzić - co dla wielu może być zaskoczeniem iż legł on u podstaw

......i" ■ m h cywilizacji europejskiej. Dziś zasada pomocniczości (subsydiarności),

i i I mi 11 o - j typowa dla europejskiego myślenM o jednostce, społeczeństwie im n v» li './i zeblaeh władz publicznych¹⁰, obecna jest m.in. w Europejskiej Karcie ......i Mu I okalnego, o której będzie mowa w dalszych partiach książki, w trakta-

•    o . M.i.e.nlelit, w oficjalnych interpretacjach konstytucji Republiki Federalnej . mic • .i ul '<• wprost w naszej konstytucji z 1997 r. oraz od 2001 r. w konstytu-i< r piiiMI i Włoskiej. Reforma gminna 1990 r., a potem j^forma terytorialna

i'¹'¹ i wniosku, /.i,adę także do polskiego ustroju administracyjnego.

. . ul. p. mi. u uiezośei coraz częściej rozumie się w ramach dwóch jej aspek-i . p. Im pnniowi-go (pomocniczość jako klucz do określania sfery zadań pul.h. /ii . h i .1.. piul/ialu zadań między poszczególne szczeble władz publiczna In nie u z i a puklu poziomego (klucz do określenia sposobu wykonywania ..l in pukli, nu li z największym z możliwych wykorzystywaniem potencjału p. .li. z. n i w ,i obywatelskiego)". Znaczenie pomocniczości dla administracji ni. .p. | I n | w lym administracji polskiej, jest powodem wielokrotnego powra-. iiiu .U. lej zasady w dalszych partiach książki.

W n. I . | i /., m i I umpy Ziii hoilmri siimoi /i|.l lokalny ma sialu;, wy/s/.y niż w Nowym i.. i. |    | Mailowi lo .nihil ic i'iiio|ii'i'.kir| doktryny pomni nuvum | |    |" (K llapu. M llauop

. Ilu Im i iinipiiniin i i imi iiMitiu mul ńnlltii s, \n Intrinhii linii wyd I I l.iumliuilU    I mulim

pmu i nu i

I*«u II ImIiIi Ii / '.lim ii i> ,1    I /•*• \ itu /.(//./ii    / u w'1'liniliiihu Ir Au/.,/m.n

v\ .u. ...... 'nu \ ..iii o.r.i

Wstępne uwagi o ustroju państwowym i o administracji publicznej 23

Z zasadą pomocniczości (zasadą państwa pomocniczego) w konieczny sposób wiązać się muszą instytucjonalne mechanizmy dialogu społecznego. Zasada dialogu społecznego, także wpisana w polską konstytucję, jest istotna w sferze gospodarczej (między pracodawcami i pracobiorcami, między kapitałem a pract|) ale również dla administracji publicznej - tak dla rządu, jak i dla samorządu tery tonalnego wszystkich szczebli w stosunkach z obywatelami i światem instytut ji obywatelskich oraz z organizacjami świata gospodarczego.

W tych ogólnie nakreślonych granicach doktrynalnych i ustrojowych, klon-wspólne są wszystkim współczesnym państwom cywilizowanym, wykonuje przy pisane jej zadania administracja publiczna. Administracja towarzyszy władzy tul zarania dziejów. W rozwiniętych cywilizacjach następuje również rozwój ad mini stracji, a wraz z upadkiem cywilizacyjnym postępuje jej degeneracja, zarówno w sferze spełnianych funkcji, jak i w odniesieniu do aparatu.

Administracja publiczna, jaką znamy dzisiaj - uregulowana prawnie

i działająca w sposób Sformalizowany, szeroko rozbudowana co do przed i......

działania, a w konsekwencji również i organizacyjnie, ukształtowana liin.ii chicznie, z zarysowaną silnie specjalizacją i ciągłymi problemami wewnyb/ne| koordynacji, oparta na czynniku profesjonalnym, czyli biurokratycznym Europie pojawiła się szerzej i rozwijała dopiero od czasów monarchii absolutni i Stale była jednak obecna w Kościele katolickim, a także, co warto panu w miastach, od kiedy tylko były one samorządnymi gminami, to jest od dnp /.d« go średniowiecza. Jak podkreślał wspomniany już Sebastian Petrycy / Pil na „[...] miasto jest zjednoczone towarzystwo ludzkie przez naturę i ustawy mu|i|< władzę uczestnictwa rady, sądów i urzędów, które będąc jednymi prawy pm\ d lu ni, wszelkiego tak duchownych, jak i świeckich rzeczy dostatku używa k • i u d miasto zjednoczone towarzystwo ludzi, bo rozróżnienie i rozproszenie lud,u m może stanowić miasta [...]”.

Termin administracja pochodzi od łacińskiego słowa ministrarc, o/u.u /,i|,| cego służyć (ad w istocie tylko wzmacnia ten służebny sens). Admmr.ii.it |.i pu bliczna od zarania dziejów jest sługą ustroju i aparatem wykonawczyni windo politycznej. We współczesnym, demokratycznym państwie prawnym p i -.lu/1»^ publiczną i jest sługą prawa - w tym sensie, uprzednio wspomnianym /< pi.« u podlega i prawa musi przestrzegać (zasada praworządności), ale tal /r i dlai> go, iż cała w istocie rzeczy działalność administracji public znej polepa na • konywaniu prawa, skoro cala na prawie się opiera. W tym leż w ulnn .u urn do administracji publicznej leży istota podziału władz Do zadań wkul konawczej i administracji publicznej, stanowiącej operacyjmi c/y.e wlail. konnwezej i wobec tego podległej organom lej władzy należy bowiem wykom winiie prawa, lal jak do legislatywy należy stanowienie go

W państwie demokratycznym adniinb.liaeja je*.l leż, a mo/i pi ed< w \ .ikim sługi) Npolet /enslwa Sln/y ona jednał spoin .'enstwu, a w obn.bie .ainoi udu odpowiednim '.polet IM |\I U Hi i pi ede w . \ .ll lin |llko apaiat w \ luilta W i V ina|i|t • | tleiiinliahi lis mallilal wlad \ polilyt iu| i piko .Inga pi owa I w 01.1 mego p 1>