41 (325)

Wikingowie

▼ Niektóre inskrypcje runiczne są długie i bardzo skomplikowane. Zbiegiem czasu przybrały formę pisanego przesłania o treściach propagandowych; spotyka się nawet wiersze zapisane runami.

wcześni Germanowie żyjąc na południu Europy, w czasach imperium rzymskiego. Alfabet łaciński, którego używamy, jest blisko spokrewniony z owymi wczesnymi alfabetami. Dlatego kilka liter w alfabecie runicznym odpowiada literom z naszego alfabetu, chociaż częściej kreślono je prostymi liniami, z mniejszą ilością linii krzywych. Linie proste łatwiej było wyryć w kamieniu, metalu bądź drewnie niż łuki czy zawijasy.

V % -A Wikingowie

Run nie powinniśmy, ściśle rzec biorąc, określać mianem alfabetu. Słowo „alfabet" pochodzi od dwóch pierwszych liter A i B — greckiej alfy i bety. W runach litery ułożono w innym porządku. Ponieważ rozpoczynają go litery f, u, t, h, a, r, k, wikingowie nadali mu nazwę futhark. Był to „alfabet w pełnym tego słowa znaczeniu i jest na tyle podobny do naszego, że łatwo można pisać runicznymi literami na przykład w języku angielskim.

Używanie run miało u germańskich plemion długą tradycję. Stopniowo ich znajomość rozprzestrzeniała się od południa, gdzie powstały, ku północy, az po Skandynawię. Zasięgowi run nie towarzyszy jednak upowszechnienie się pisma, ponieważ wikingowie uznawali słowo mówione za ważniejsze od pisanego. Rozwinięto sztukę poezji recytowanej, a wiersze skaldów — o bogatej metaforyce i złożonych wy-

► Kamień run iczny z Gripsholmu, Sodermanland (XI wiek). Runy na ciele węża opowiadają, jak Tola postawił kamień dla dwóch czynów, „którzy zmarli w Ser kia nd ” — „południowej ” ziemi — po „podróży na Wschód w poszukiwaniu dalekiego złota Pechową wyprawę Yngsara upamiętnia grupa trzydziestu kamieni rozrzuconych w szwedzkim Upplandzie.