421 (5)

siecznej. Wtedy do obliczenia kąta osi optycznych stosujemy wzór:

sin£ tgV = ^~~r sin £,

We wzorze tym V oznacza kąt zawarty między osią optyczną, a pierwszą dwusieczną* E i E_t — połowy wartości pozornych kątów osi optycznych zmierzonych w dwóch płytkach: jednej wyciętej prostopadle do pierwszej dwusiecznej, a drugiej wyciętej prostopadle do drugiej dwusiecznej.

Stosując mikroskop polaryzacyjny można w przekrojach prostopadłych do osi optycznej określić wartość kąta osi optycznych ze stopnia wygięcia hiperboli w położeniu przekątnym. Płaszczyzna osi optycznej tworzy wtedy kąty 45° z kierunkami drgań nikoli (rys. 6.84). W przekroju prostopadłym do pierwszej dwusiecznej pozorny kąt osi optycz-nych można określić za pomocą mikroskopu stosując wzór:

smE— —

K

gdzie E jest to połowa pozornego kąta osi optycznych, D — połowa odległości między śladami wychodnych osi optycznych mierzona podziałką okularu mikrometrycznego, K — stała Mallarda określona oddzielnie dla każdego układu optycznego, okularu mikro-metrycznego i obiektywu. Stałą K można wyznaczyć doświadczalnie. W tym celu płytkę kryształu o znanym kącie osi optycznych 2E umieszczamy na stoliku mikroskopu i mierzymy okularem mikrometrycznym odległość między osiami (rys. 6.85). Obraz osiowy obserwujemy przez okular mikrometryczny i soczewkę Bertranda-Amiciego.

6.84. Wykres pozwalający określić w przybliżeniu wartość kąta 2Fw płytce wyciętej prostopadle do osi optycznej

6.85. Pomiar okularem mikrometrycznym odległości między wierzchołkami hiperbol (przekrój prostopadły do pierwszej dwusiecznej)

Oprócz metod pomiaru kąta osi optycznych w świetle zbieżnym stosuje się również: metody określania wartości tego kąta w świetle równoległym. Do tego celu najdogodniej posługiwać się stolikiem uniwersalnym Fedorowa (rys. 6.44c). Przez obrót i pochylenie odpowiednich pierścieni stolika Fedorowa nastawiamy kolejno osie optyczne preparatu, zgodnie z osią mikroskopu i odczytujemy położenie na podziałkach odpowiedniego pierścienia. Znając współczynniki załamania szkła, z którego wykonane są półkule przytrzymujące szlif, możemy z różnicy odczytań obliczyć wartość kąta 2V.

425