446 447

Borowina (surowiec) zostaje rozdrobniona, zmieszana z ciepłą wodą i wówczas stanowi materiał do zabiegu. Zabieg może być zastosowany w postaci kąpieli lub półkąpieli. Wanny drewniane są wówczas wypełnione borowiną papkowatą lub rozcieńczoną wodą.

Czas zabiegu wynosi od 15 do 30 minut, a temperatura borowiny będzie zależna od stanu chorego i wskazań (39—45°C).

Po kąpieli borowinowej stosuje się ciepły natrysk (lub krótkotrwałą kąpiel solankową) i kocowanie. Celem zabiegu jest przegrzanie ustroju.

Zawijania borowinowe są zabiegiem lepiej znoszonym przez chorych. Na leżance zabiegowej ułożony jest koc, prześcieradło gumowe i płócienne. Po nałożeniu grubej warstwy borowiny układamy na leżance chorego i okładamy go drugą warstwą borowiny, a następnie zawijamy prześcieradłem, ceratą i kocem. Przednia powierzchnia klatki piersiowej pozostaje odsłonięta. Zawijanie powinno być tak wykonane, aby nie ograniczało swobodnego oddychania i pojemności oddechowej płuc. Zabieg borowinowy byłby wówczas bardzo męczący, ponieważ przegrzanie stwarza warunki dla wywołania stanu niedotlenienia mięśnia sercowego i mózgu.

W czasie zabiegu podaje się choremu okład zimny na serce i kark, a po zabiegu stosuje się kocowanie oraz 2—3-godzinny odpoczynek w łóżku. Pocenie, które dość silnie występuje w zabiegach borowinowych, prowadzi do odwodnienia ustroju i utraty wagi ciała; chwilowo obniża się ciśnienie krwi, a ilość uderzeń tętna wzrasta.

Częściowe kąpiele borowinowe kończyn nazywamy „fasonami". Są one obecnie coraz mniej stosowane na korzyść częściowych zawijań.

Okłady borowinowe są zabiegiem wyłącznie cieplnym, ponieważ skóra chorego nie styka się bezpośrednio z warstwą borowiny. Worki płócienne wypełnione suchą borowiną i ogrzane w parze wodnej są układane na miejscach wskazanych do zabiegu (okolice stawów, nerek, wątroby itp.). Gruba warstwa ręcznika frotowego ochrania skórę przed zbyt wysoką temperaturą borowiny. Efektem zabiegu jest miejscowe przegrzanie, dlatego stosowanie okładów ma ten sam zakres wskazań, co inne postacie ciepła wilgotnego.

Do zawijań i okładów służyć może również ogrzany muł, jako produkt otrzymywany z sadzawek ciepliczych. Czerpie się również muł z tzw. limanów (jezior słonych) położonych na wybrzeżu morza Czarnego. W Polsce mamy muły siarczano-słone w Busku i Sołcu.

Wskazaniem do zabiegów borowinowych i mułowych są przewlekłe stany zapalne, przewlekłe choroby kości, mięśni, stawów, gościec, przewlekłe zatrucia, zesztywnienia oraz przykurcze pourazowe i pozapalne.

i i    . A

tilijjli. ii_r ii-o .    .    .    >• U,.iii

Nr--

PIŚMIENNICTWO

Adamczewski l.: Fizyka, PZWL 1962.

Aimard J. i Dausset FE: L'ultraviolet, la lumiere solaire et artificielle, infra-rouge. Paris 1941.

Amelung W. i Grober J.: Klinisches Lehrbuch der Physikalischen Therapie. Jena 1963.

Anikin M., Warszawer G.: Osnowy fizioterapii. Moskwa 1950.

Beier W. i Dórner Der Ultraschall in Biologie und Medizin. Leipzig 1954.

Beier W.: Biophysik. VEB. G. Thieme. Leipzig 1960.

Beier W. i Dórner E.: Die Physik und ihre Anwendung in der Medizin und Biologie. Leipzig 1961.

Bernard P. D.: La therapie diadynamiąue. Edition Naim. Paris 1950.

Bernard P. D.: Les bases physiąues, physiologiąues et techniques de la diadynamote-rapie. Journ. de Radiol. t. 31, N. 1—2. Paris 1950.

Bierman W.; Physical Medicine in generał Practice. London 1947.

Bourguignon G.: Modification de la techniąue du traitement de 1'hemiplegie: dielóc-trolyse trans cer ebrale bioculaire au lieu de la dielectrolyse monoculaire. J. Rad. et d'Electrorad. T. 34, N. 3—4, s. 205, 1953.

Clayton £.: Actinotherapy and Diathermy for the student. London 1941.

Clayton E.: Electrotherapie. London 1947.

Deiherm L.: .Nouveau traite d'electroradiotherapie. Masson. Paris 1951.

Ewart E.: A Guide to Anatomy. London 1947.

Gillert O.: Mitteilungen zur Therapie schlaffer Lahmungen mit Exponentialstrom. Kran-kengymnastik. T. II. 1956. Stuttgart.

Gillert O. i Seitz O.: Klinischer Beitrag zur modernen Reizstromdiagnostik. Elektro-medizin. T. II. 1957. (6).

Grączewski J.: Leczenie ultradźwiękami. PZWL. 1964.

Grober J.: Klinisches Lehrbuch der Physikalischen Therapie. Jena 1963.

Grober J. i Stieve F. E.: Handbuch der Physikalischen Therapie. T. I. Stuttgart 1966.

Hansen K. i Schliack FE: Segmentale lnnervation. Stuttgart 1962.

Henseler F.: Einfiihrung in die Diathermie. Berlin 1931.

Hoepke H.: Zentrales und vegetatives Nervensvstem. Stuttgart 1959.

Fioizer W.: Physikalische Medizin in Diagnostik und Therapie. Wien 1947.

Jankowiak J.: Fizykoterapia. Warszawa 1958.

Kantner M.; Nerven und Gefasse. (Lehrbuch der Krankengymnastik. Lindemann K. i współpr.). T. II. s. 287—383. Stuttgart 1961.

Kenneth Ph. i współpr.: Technical and Clinical Application of Ultrasound Energie. Brit. Journ. Physic. Med. 17,5, (103—109). 1954.

Kiriczinski A. R.: Reflektornaja Fizjoterapia. D. M. W. Kiew. 1959.

Koeppen S.: Present status of the clinical appllcation of ultrasonic Therapy. Am. Journ. of Physic. Med. T. 37, N. 3. 1958.

Koeppen S.: Elektrotherapie einschliesslich Kurzwellen und Ultraschall therapie. (Klinisches Lehrbuch der Physikalischen Therapie. Grober J.). Jena 1963. s. 161—255.

Konarska E: Leczenie falami krótkimi. Warszawa 1937.

447