448 449 (5)

448 t'/f« III. Podklam makrorkonomM

Na odrębne traktowanie zasługują doświadczenia quasi-intcgracyjnc Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG), powstałej w 1948 r. za sprawą Związku Radzieckiego. W jej skład weszły: ZSRR. Polska. Czechosłowacja. Bułgaria. Rumunia i Węgry, a później kolejno: Albania (która zawiesiła udział w 1961 r). NRD. Mongolia. Kuba i Wietnam. Deklarowane cele działania RWPG nie odbiegały od celów stawianych sobie przez EWG. Jednak centralnie planowanc systemy gospodarki krajów członkowskich RWPG musiały prowadzić do użycia zupełnie innych narzędzi polityki integracji, niż w obszarze gospodarki rynkrłwcj EWG. W konsekwencji, podobnie jak centralnie planowane gospodarki okazały się nieefektywne w perspektywie historycznej, tak i system współpracy między nimi uległ rozkładowi po 1989 r.

16.9. Integracja Polski z Unią Europejską

Przemiany dokonujące się w Polsce po 1989 r. prowadziły do reorientacji celów polskiej polityki zagranicznej. W ślad za wprowadzaniem gospodarki rynkowej i postępującą demokratyzacją życia społeczno-politycznego Polska uzyskała członkostwo w strukturach obronnych Paktu Północnoatlantyckiego (NATO). W wymiarze gospodarczym odbiciem tych aspiracji było stowarzyszenie z Unią Europejską, zwieńczone uzyskaniem członkostwa w niej od 1 maja 2004 r.

W grudniu 1991 r. podpisany został Układ Europejski (Europę Agreement) między Polską a Unią Europejską, który wszedł w życic 1 lutego 1994 r. Polska uzyskała status państwa stowarzyszonego z UE. Układ regulował stosunki wzajemne. nic tylko gospodarcze, ale także polityczne, finansowe i kulturalne. Polska uzyskała ułatwienia w eksporcie towarów i usług do UE i innych formach współpracy gospodarczej. Wskutek postanowień Układu została utworzona strefa wolnego handlu towarami przemysłowymi. Liberalizacja handlu towarami rolno-spożywczymi była jednak ograniczona. Wprowadzone zostały ułatwienia w ruchu kapitału i w zakładaniu przedsiębiorstw. Istotne było to. że Układ charakteryzował się asymetrią tempa wprowadzania wzajemnych ułatwień: Polska uzyskała je od Unii szybciej, niż Unia od Polski. Miało to umożliwić stopniowe, łagodne dostosowanie gospodarki polskiej do wymogów członkostwa. Ponadto Unia przyznała Polsce pomoc gospodarczą w różnych postaciach (finansowej, technicznej, szkoleniowej itp.) w wysokości nieco ponad 6 mld euro w okresie 1990-2003.

Polska uzyskała członkostwo w UE po trwających 4 lata negocjacjach (1998-2002). W ich wyniku Polska zobowiązała się. iż od chwili wejścia do Unii będzie stosować całość wspólnotowych regulacji prawnych - z nielicznymi wyjątkami. mającymi ściśle określony czas trwania. Owe odstępstwa - zwane okresami przejściowymi - dotyczą tych regulacji prawnych, których natychmiastowe przyjęcie byłoby szczególnie kosztowne dla budżetu państwa, samorządów, przedsiębiorstw lub konsumentów. Przykładowo, w dziedzinie ochrony środowiska uzgodniono, iż szereg standardów w zakresie oczyszczania ścieków, emisji gazów i gospodarki odpadami będzie spełnionych dopiero po kiłku-kilkunastu latach. Spełnienie tych wymogów wcześniej byłoby nadmiernym obciążeniem dla finansów publicznych, co prowadziłoby do konieczności poszukiwania dodatkowych dochodów. To z kolei ograniczałoby możliwości inwestycyjne sektora prywatnego, pogarszając perspektywy wzrostu gospodarczego.

Przystąpienie Polski i 9 innych niezamożnych państw do Unii przyniosło implikacje dla jej dotychczasowych członków. Polska w coraz większym stopniu będzie korzystać z dostępu do funduszy strukturalnych i finansowych instrumentów wspólnej polityki rolnej oraz innych form wsparcia z budżetu UE. Tc wymierne korzyści finansowe powinny coraz bardziej przewyższać składkę płaconą na rzecz wspólnego budżetu. Tym samym dla tych krajów i regionów, które uprzednio najwięcej korzystały z budżetu Unii (Grecja, Portugalia. Hiszpania). Polska będzie konkurentem. Ponadto pełna liberalizacja handlu towarami rolnymi, swoboda obrotu kapitału, zakładania przedsiębiorstw oraz podejmowania pracy może prowadzić do przejściowych napięć na niektórych segmentach wspólnego rynku

Kolejny etap na drodze Polski do pełnej integracji w ramach UE to przyszłe przystąpienie do strefy euro - Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW). Zgodnie z ustaleniami traktatowymi Polska zobowiązana jest dążyć do spełnienia wymogów członkostwa w UGW. Upraszczając, tymi wymogami są: niska inflacja, niska stopa procentowa, stabilny kurs walutowy, deficyt finansów publicznych poniżej 3% PKB oraz dług publiczny poniżej 60% PKB. Spełnienie tych kryteriów będzie korzystne dla producentów, konsumentów i gospodarki jako całości. Będzie oznaczać stabilizację warunków gospodarowania na dobrym poziomic i ..zakotwiczenie" polityki monetarnej i walutowej w dużym silnym organizmie UE-UGW. Osiągnięcie tego stanu wymaga przede wszystkim naprawy stanu finansów publicznych, a także koordynacji polityki fiskalnej i monetarnej.