472 473 (3)

Jednakże na bardzo małych częstotliwościach, rzędu herców, na któ-Tych zazwyczaj występuje samowzbudzenie wzmacniacza pod wpływem sprzężenia pasożytniczego przez wspólne źródło zasilania, oporność prostownika przybiera w praktyce charakter czynny. Załóżmy, że oporność prostownika na częstotliwości niebezpiecznej z punktu widzenia samowzbudzenia ma charakter czysto czynny i

6, tyĄ	- 4 0* t
i_	Lj_i—i

Rys. 9-14. Równoważny układ filtrów C/R/ i C,R_%

Rys. 9-13. Trójstopniowy wzmacniacz lampowy z szeregowym układem filtrów od-sprzęgających

rozpatrzmy obliczanie układów odsprzęgających na przykładzie trójstopniowego wzmacniacza lampowego, którego układ zasadniczy jest przedstawiony na rys. 9-13.

Przy szeregowym włączeniu układów odsprzęgających, stosowanym zazwyczaj w praktyce, w każdą pętlę sprzężenia pasożytniczego wchodzi jednakowa liczba układów C,R, i C/R/. Obliczmy współczynnik przenoszenia napięcia ji = fitfil — 0,: O, pary takich układów, z których jedna ma stałą czasową i_t = C,Rj, a druga — stałą czasową x_f = C/R/ (rys. 9-14). Pominiemy przy tym wpływ jednego układu na drugi, gdyż we wzmacniaczu są one oddzielone.

Uwzględniając poprzednie wywody otrzymamy

Ś = a = * = — — = — =    ¹__¹    ₌

^{P P}‘ ^P' O, O, 0,    _J_ l+cuiCjR,

wC, R,

1

(9.43)

Oznaczając X, = ant = a>C,R, oraz m = r/ : r, — stosunek stałej czasowej układu odsprzęgającego do stałej czasowej C,R, otrzymamy

fi

(9.44)

Współczynnik przenoszenia /? staje się rzeczywisty, a więc przesunięcie fazy wnoszone przez parę układów przekształca się w zero, jeżeli mnożnik przy « we wzorze 9.44 równa się zeru, występuje to przy wartości

(9.45)

V ^m

Podstawiając tę wartość X, do (9.44) obliczymy współczynnik przenoszenia pary układów na częstotliwości zerowego przesunięcia fazy:

/) = —L_ =, —l-    (9.46)

1+m    x_f

1+ —

r«

Znajdując maksimum za pomocą metod konwencjonalnych łatwo się przekonać, ie prawa część równania (9.44) ma maksimum na częstotliwości określonej warunkiem (9.45) i dlatego wartość ji obliczona z (9.46) jest maksymalna. Na rys. 9-15 przedstawiony jest wykres zmian modułu współczynnika przenoszenia p oraz kąta przesunięcia fazy <f_f takiej pary układów, wykreślony na podstawie zależności (9.44) dla dwóch wartości m.

fl

W układzie przedstawionym na rys. 9-13 najbardziej niebezpieczna jest pętla sprzę-rzenia zwrotnego, obejmująca dwa ostatnie stopnie. Ponieważ sprzężenie zwrotne tej pętli jest dodatnie, to w celu spełnienia warunków samowzbudzenia jej przesunięcie fazowe powinno być równe zeru.

Rys 9-15 Zależność modułu współczynnika przenoszenia B oraz kąta fazowego pB od częstotliwości znormalizowanej filtrów C/R/ i CjR_s

Jeżeli oporność prostownika ma charakter czynny, co uprzednio założyliśmy, to samowzbudzenie rozpatrywanej pętli może powstać tylko na częstotliwości spełniającej równanie (9.45). Jeżeli obie pary układów C,R, i C/R/, wchodzących w pętlę są jednakowe, to współczynnik przenoszenia pętli na zerowej częstotliwości przesunięcia fazy oblicza się jako kwadrat zależności

(9.46), a warunek braku samowzbudzenia może być zapisany tak:

Pm kuj/r kulir ~    (9.47)

K)

Rozwiązując (9.47) względem C/ otrzymamy wzór obliczeniowy dla obliczenia pojemności kondensatorów układów odsprzęgających, koniecznej dla stabilnej pracy trójstopniowego wzmacniacza oporowego, zasilanego z konwencjonalnego prostownika

(9.48)

C. =    (1/ fimkułirkuitr- ¹ —ll

' «/ K, W    R,.*    /

473