63 (161)

C-295M latają już w polskich barwach niemal sześć lat. Spędziły w powietrzu kilkanaście tysięcy godzin, a ich załogi setki razy latały w strefy konfliktów zbrojnych. Okrutna ironia losu sprawiła, że jedyny utracony samolot tego typu naszych Sił Powietrznych rozbił się na - pozornie bezpiecznym - własnym terytorium.

wartość znaczna, ponieważ teoretycznie oznacza, że przez 2/3 roku samoloty wykonywały zadania na rzecz kontyngentów. W rozbiciu na poszczególne PKW przedstawiało się to następująco:

■    PKW Afganistan: 1040 osób oraz 46 ton ładunku - 62 loty;

■    PKW Irak: 841 osób oraz 51 ton ładunków - 50 lotów;

■    PKW KFOR: 1183 osoby oraz 4 tony ładunku

-    37 lotów;

■    PKW Czad: 491 osób oraz 31 ton ładunków

-    27 lotów;

■    PKW UNIFIL: 47 osób oraz 66 ton ładunków

-    29 lotów;

■    PKW EUFOR: 188 osób - 6 lotów;

■    inne loty: 415 osób oraz 25 ton ładunku - 33 loty.

Z powyższego zestawienia wynika, że w 244 lotach na rzecz PKW przewieziono łącznie 4205 osób oraz 223 tony ładunku, co daje średnią 17 pasażerów i jedną tonę na każdy lot. Liczby te warto porównać z tą samą częścią prezentacji poświęconej .transportowi powietrznemu na przecz PKW samolotami nie należącymi do SP’ w 2008 roku, w tym przypadku głównie czarterowanymi maszynami pasażerskimi:

■    PKW Irak: 2568 osób, 224 tony cargo - 35 lotów;

■    PKW UNDOF: 1317 osób - 8 lotów;

■    PKW UNIFIL 1530 osób, 224 tony cargo - 9 lotów;

■    PKW Afganistan: 4872 osoby, 2394 tony cargo

-    78 lotów;

■    PKW Czad: 565 osób (w tym 465 osób PLL LOT), 595 ton cargo -14 lotów.

Z powyższego zestawienia wynika, że w 144 lotach wynajęte samoloty przewiozły 10 852 osoby i 3437 ton ładunków, co daje średnią 75 osób i 23 tony ładunku na jeden lot.

Kolejną pozycją był transport powietrzny ciężkimi samolotami transportowymi w ramach programu SAUS. W 2008 roku ciężkie transportowce przewiozły na rzecz PKW:

■    PKW Afganistan: 30 lotów, 1878 ton cargo;

■    PKW Czad: 8 lotów, 584 tony cargo;

■    PKW Irak: 3 loty, 78 ton cargo;

■    PKW Unifil: 1 lot, 61 ton cargo.

Z powyższego zestawienia wynika, że w 42 lotach w ramach SALIS przewieziono 2601 ton ładunków, co daje średnią 62 tony na lot.

Niezależnie od czarterowanych samolotów i lotów An-124, polskie PKW są przerzucane na wyznaczony obszar operacyjny także przy użyciu samolotów USAF w ramach sojuszniczego mostu powietrznego, co odbywa się głównie za pomocą maszyn takich jak: C-130 i C-17. W 2008 roku Amerykanie przewieźli:

■    PKW Afganistan: 228 osób, 2162 tony cargo - 45 lotów;

■    PKW Irak: 9 osób, 129 ton cargo - 6 lotów. Łącznie w 2008 roku w ramach mostów powietrznych z PKW miało miejsce 481 lotów, w ramach których przewieziono 15 294 osoby i 8552 tony ładunku. Udział Sił Powietrznych wyniósł przy tym 30% w zakresie przewiezionych osób oraz jedynie 3% w przypadku ładunków. Jak zatem wspomniano, samoloty własne, przede wszystkim C-295M, są najbardziej użyteczne przy transporcie ludzi oraz ładunków małogabarytowych, zwłaszcza na trasach krótszych, głównie europejskich. Ich wysiłek jest przy tym dość znaczny, a samoloty C-295M należą do najintensywniej eksploatowanych w Siłach Powietrznych. I tak w 2008 roku ilość zadań (pod pojęciem .zadanie' rozumiane jest zapewne wykonanie lotów do PKW i powrotnego oraz ewentualnie lotów do miejsc trzecich w trakcie zadania, ponieważ podany poniżej bilans zadań jest mniej więcej dwa razy mniejszy niż opisana wcześniej liczba lotów, zaś ogólny czas lotów jednoznacznie sugeruje, że nie mogły być to pojedyncze misje) zrealizowanych na rzecz PKW przez załogi i samoloty 13. eskadry lotnictwa transportowego wedle SP wyniosła:

■    Irak: ilość zadań 21, ogólny czas lotów 549,37 h;

■    Afganistan: ilość zadań 22, ogólny czas lotów 855,36 h;

■    Liban: ilość zadań 19, ogólny czas lotów 303,39 h;

■    Czad: ilość zadań 10, ogólny czas lotów 291,06 h;

■    Bałkany: ilość zadań 23, ogólny czas lotów 207,11 h;

■    Litwa (PKW Orlik): ilość zadań 10, ogólny czas lotów 81,40 h.

Razem 105 zadań i 2288,49 h spędzone w powietrzu w ramach ich realizacji. Równolegle wsparcie dla PKW zapewniały także załogi i statki powietrzne 36. Pułku, w zakresie:

■    Irak: ilość zadań 8, czas lotów 79,15 h;

■    Afganistan: ilość zadań 9, czas lotów 126,45 h;

■    Czad: ilość zadań 4, ogólny czas lotów 56,36 h;

■    Bałkany: ilość zadań 3, ogólny czas lotów 15,35 h.

Razem 24 zadania i 317,11 h w powietrzu.

Na podstawie przedstawionych powyżej statystyk można dojść do wniosku, że samoloty transportowe SP, zwłaszcza zaś C-295M, zapewniają transport powietrzny przede wszystkim na terytorium własnego kraju, natomiast w przypadku obsługi mostów powietrznych z kontyngentami pełnią wyłącznie rolę pomocniczą. Wyjątek stanowią tu kontyngenty stacjonujące bliżej Polski, takie jak KFOR, który niemal w całości zabezpieczany był w 2008 roku siłami własnego lotnictwa i w ramach obsługi którego przewieziono nawet więcej osób, niż przy obsłudze PKW Afganistan czy PKW Irak. Jednak również w przypadku tych dwóch misji udział lotnictwa własnego w transporcie ludzi był znaczący, zwłaszcza w porównaniu do przerzutów ładunków. Mimo braku odpowiednio dużych samolotów transportowych, Siły Powietrzne w miarę możliwości starają się zabezpieczać odległe kontyngenty, głównie właśnie za pomocą samolotów C-295M. 850 godzin lotów w ramach zadań związanych z Afganistanem czy 550 godzin lotów do Iraku w 13. eskadrze zostało wykonanych głównie przy użyciu C-295M, podobnie ich udział w obsłudze pozostałych PKW był największy. Samoloty te pełnią nie tylko funkcję łączników z krajem, ale mogą także być wykorzystane w transporcie pomiędzy bazami w miejscu pełnienia misji. Aktualnie C-295M jest podstawowym samolotem transportowym SP, a po wycofaniu An-26 także jedynym w swojej klasie. W latach 2009-2010 Siły Powietrzne mają otrzymać dodatkowo 5 samolotów C-130E, co doprowadzi wreszcie do finału koncepcję sprzed dekady, zakładającą posiadanie w lotnictwie tandemu C-295M i C-130, uzupełnianego jeszcze małymi samolotami dyspozycyjnymi i transportowymi M-28. Nadal odczuwany będzie natomiast brak samolotów klasy MRTT (wielozadaniowe samoloty transportowe i tankowania w powietrzu). Jednocześnie, pomimo wejścia do eksploatacji Herculesów, C-295M nadal pozostanie najnowocześniejszym samolotem transportowym polskiego lotnictwa i najpewniej w tej materii przez kolejne lata nie zajdą żadne zmiany. ■

Fotografie: Norbert Bączyk, Jarosław Wiśniewski, Mariusz Konarski, Andrzej Kiński, Michał Sitarski.