57 (217)

Wikingowie

IM c.......J

czasów wikingów. Podłoże było tak mokre, że trzeba było ułożyć kilka warstw drewnianych bali, aby zbudować drogi. Wybór podmokłego terenu świadczy o chęci budowy osady jak najbliżej wodnych szlaków handlowych.

Potrzeba sprawowania kontroli politycznej to odrębna kwestia. Trudno jednoznacznie ocenić rolę wikingów w powstaniu państwa staroruskiego, choć sama jego nazwa pochodzi od słowa Rhoo. Ruś przyjęła chrześcijaństwo z Konstantynopola i, jak się zdaje, zbiegło się to z powstaniem księstw, w których rządzili władcy pochodzenia wikińskiego. Ruś Kijowska (obejmująca w przybliżeniu obszar dzisiejszej Ukrainy), to idealny przykład. Trudno jednak mówić o oddziaływaniu politycznym na takie państwa; wpływy skandynawskie ograniczały się raczej do sfery handlu. W Kronice Nestora przedstawiono legendarnego Ruryka jako postać zaprowadzającą ład wśród plemion ruskich, co wynika raczej z obowiązującej później mitologu politycznej, niż odzwierciedla prawdziwą rolę wikingów w wydarzeniach politycznych IX wieku. Odczytanie prawd3' utrudniają także skażone nacjonalizmem i ideologią prace skandynawskich i radzieckich historyków z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku.

Gwardia Waregów

Inną ważną rolą wschodniego szlaku było ułatwienie dopływu najemników ze Skandynawii do przybocznych oddziałów^ cesarza Bizancjum.

Władca bizantyjski był wyraźnie innym wiadcą niż cesarz zachodniej części imperium rzymskiego. Kiedy upadło cesarstwo rzymskie, jego wschodnią częścią kierowano nadal z cesarskiej stolicy — Konstantynopola, aż do jego upadku w połowie XV wieku, kiedy zostało zdobyte przez Turków. Cesarzy Zachodu ograniczały feudalne więzi, cesarze bizantyjscy zaś byli zupełnie niezależni i posiadali majątki. Olśniewali gości bogactwem, ceremoniami i splendorem swych dworów. W X wieku emisariusz Luitiprand z Cremony był świadkiem „dnia wypłaty”, kiedy to cesarz wynagradzał sowicie lojalnych generałów.

W atmosferze bogactwa i braku więzów formalnych — zarazem z wielkiej potrzeby zapewnienia sobie lojalności — cesarze organizowali prywatne armie, złożone z żołnierzy obcych narodowości. Cesarska