585 (3)

533

RUDY I FABRYKI ZELAZHE SZIFEDZKIE.

gardziel, niż we Francji, nie mogli mi wprawdzie dać przyczyny , dl* której tak go obszerny daią, zdaie mi się iednak, że lepicy iest dawać gardziel-obszerniejszy niż szcznpty, bo. gdy gardziel szczupły , wiatr zbyt.-rozrzedzony przez szczupły gardziel wybiegnięć , pożar, ognia natęża , przeto ruda w gardziclu będąca, do topienia nieprzygotowana , w 2byt wielkim Cieple przepala się , kalcynuie się , więc od niey metdl nie odłącza się ; dając zaś gardziel obszerniejszy , tych przypadków łatwo uchronić się. Część pieca , którą zwęźiuą, mumią albo z, cegły awy.ezayney,,, albo z zuzlu. Do piec*; miechy drewniane wiatru dodają, miechami woda robi.

Na rosicie obszernym z drzewa ułożonym , na raz bardzo wiele rudy rosztnią , roższtowaney, kilka gatunków mięszaią. ,-w proporcji y.którey się ż-doświadczenia nauczyli j do rudy dodaią pewnego- kamienia białawego. Co dziewięć godzin żelazo spuszczają, z każdego spustu odbierają, kilka gąsek małych , aby ie sposobem Niemieckim łatwo było fryszować. Z surowcu , który z pieca Wychodzi.,, oddnią dziesięcinę do Skarbu. Piece idą od a o. aż do ag. tygodni, to jest: od Nowego Roku aż do końcaMaia, albo Czerwca, czyli póki rudy i węgli stanie, które w pozostałych miesiącach przysposabiała. Z. czterdziestu ośmiu pieców, ódbieraią.ha rok surowcu od óo. aż do 73. tysięcy S; w roku zaś 1758* odebrano go 75. tysięcy, ón. szjfuntiSw. ózę/óef,-■ iako się powiedziało, waży z6. Lisfiind, Ponieważ roaiącym piece , nic woiuo mieć fryszerek, chyba że dokładnie dowiodą , iż roaią. tyle lasów ,.. iż.faez uszczerbku innych dostarczą węgli i do- pieca, i do Łyszerck, że mówię nmiącym piece, nie wolno mieć fryszerek, za-ezem surowiec podług ceny ustanowioney , do fryszerek mu52ą przedawać. Pprócz. tego, aby inaięcy fryszerki lasów nie niszczyli, wyznaczona iest tyielość żelaza., którą w roku w. każdey fryszerce można fryszować, gdyby zaś maiący (ryszerko na gruncie Królewskim, nad miarę wyznaczoną wiecey żelaza wyfcyszo.wał, musiałby zapłacić blisko 50. Czerwonych Złł: sztrofu. Vi frzyszerkach jednak stpiących na gruntach Szlacheckich, nad. sto można »tj. Sstfimtfo bez sztrofu wyfryszo.waó'.

W Wermhadyi i Dgil Iryszuią surowiec sposobem Niemieckim, maią . rog-fryszerek , w których zapraw 19Ó. racbuią. V,'e wszystkich razem wolno na .rok wyŁyszować żelaza 76. tysięcy 551. i&ffnstliw.. Szyfimt fryszetr ąk i waży a o. LśijumJ.

Dla wspomożenia Fryszerzów i Kowalów młotowych chorych i niedołężnych, ustanowiono Hassę, do którey Pan lży szelki, i pierwszy Fry-szezz , od każdey zaprawy albo ognia tryszerskicgo '. co rok płaci, po Złotych Pol: 5. inni w fryszerkach pracuiący także od każdego ognia płacą po Ził:-Pol: 2, gr: 15. Ze prawie niepodobna rzecz iest, aby między ty-l-ą robotnikami pieców, fryszerek , dołów rudnych Panami, kłótnie nie zachodziły , przeto w roku-. Radę górniczną zwaną.: Bergom, Aha liersiitig, 5. razy 2Wotuią , na niey pre2yduie Dozorca rod , (Bei-gs - Moiiier) sądzi przestcpuiscych Prawa ściągające się du dołów rudy, pieców, i fryszerek. W Fbilijjaad. wspomnio/ią Radę dwa razy zwołuią.. Składa się z Dozorcy rudy , pięciu Dziedziców pieców i rudy, którzy przysięgę wprzód wykonywają, innych miejscach godlug. potrzeby pomiemona Rada trzy razy zgra?

TB 3    madza