72

8.2. Podział fizjologiczny

Podstawą podziału fizjologicznego ćwiczeń gimnastycznych jest rodzaj skurczów mięśniowych występujących w czasie pracy (wykonywania ćwiczeń).

Wyróżnić można następujące rodzaje skurczów mięśniowych:

-    skurcz izometryczny, charakteryzujący się zmianą napięcia mięśnia bez zmiany jego długości,

-    skurcz izotoniczny, charakteryzujący się zmianą długości bez zmiany napięcia mięśnia,

-    skurcz auksotoniczny, cechujący się występowaniem równocześnie zmiany napięcia i długości mięśnia; w praktyce najczęściej występuje właśnie ten rodzaj skurczów.

Biorąc za podstawę kryterium rodzaj skurczu mięśniowego wyróżnia się ćwiczenia statyczne oraz dynamiczne.

Ćwiczenia statyczne charakteryzują się przewagą pracy mięśniowej o charakterze izometrycznym. Trening izometryczny polega na napinaniu mięśni -pokonywaniu oporu bez przemieszczania (zmiany długości mięśni). Siła rośnie wraz z oporem: ćwiczenie mięśnia jest tym intensywniejsze, im większy opór stawiany jest mięśniom. Trening izometryczny powoduje szybkie przyrosty masy mięśniowej; stąd jego powszechne zastosowanie w kulturystyce.

Ćwiczenia izometryczne mają bardzo istotne znaczenie w gimnastyce korekcyjno-kompensacyjnej i leczniczej. Od należytej pracy statycznej muskulatury (tzw. gorsetu mięśniowego) w dużej mierze zależy utrzymywanie prawidłowej postawy ciała.

Zaleca się także powszechne wykorzystywanie tego rodzaju ćwiczeń w życiu codziennym, a dużą pomocą w tej mierze może być popularna praca Ilse Buck (7).

W gimnastyce typowymi ćwiczeniami statycznymi są tzw. wytrzymania w staniu na głowie, na rękach, podpory, wagi, poziomki, zwisy czynne (np. o ramionach ugiętych), zarówno w ćwiczeniach na podłożu, jak i na przyrządach, a także statyczne ćwiczenia dwójkowe i piramidy.

Ćwiczenia dynamiczne (z przewagą skurczów auksotonicznych) charakteryzują się:

-    skurczową - koncentryczną pracą mięśni, np. podciąganie w zwisie, prostowanie rąk w podporze, wyskok w górę, unoszenie nóg do poziomki, wymyk itp.,

-    rozkurczową - ekscentryczną pracą mięśni, amortyzującą siłę grawitacji, np. prostowanie rąk po podciągnięciu w zwisie, uginanie rąk (opuszczanie w dół) w podporze, opuszczanie nóg z poziomki, odmyki, zeskoki w głąb itp.