74,75 (3)

74 ROZDZIAŁ 4

Premie jubileuszowe stanowią rozszerzenie dodatków stażowych. P^. (nagrody) jubileuszowe są wypłacane w relacji do najniższego wynagrod^Tj* lub do wynagrodzenia danego pracownika. Stosowanie jednakowej pod$t*«? obliczania nagrody jubileuszowej ma na celu ograniczenie jej wysokości, ale ||| nież podkreśla jej socjalny charakter.

Wśród różnorodnych składników wynagrodzeń, mających w istocie służyć ocenie, różnicowaniu i opłacaniu pracy, w polskich przedsiębiorstwach istniei jeszcze takie, które funkcjonują jedynie jako pretekst do podwyżek płac. Nale>? do nich głównie dodatki za staż pracy i premie jubileuszowe. W warunkach podarki rynkowej utrzymywanie tych ostatnich powoduje wypaczanie relacjj płac w jednostkach gospodarczych.

4.2. Motywacyjne znaczenie wyboru formy płac 4.2.1. Formy plac i warunki ich stosowania

Formy płac określane są jako technika obliczania wysokości wynagrodzeń i wiązania płac z wykonywaną pracą. W literaturze przedmiotu prezentuje się najczęściej formy [Pietroń-Pyszczek 2006a, s. 89-91]:

1.    czasowe,

2.    czasowo-premiowe,

3.    akordowe,

4.    akordowo-premiowe,

5.    prowizyjne,

6.    czasowo-prowizyjne,

7.    bonusowe,

8.    kafeteryjne.

Czasowa forma plac polega na wynagradzaniu pracy płacą zasadniczą i stałymi dodatkami, np. za staż pracy. Jest stosowana obecnie najczęściej w małych przedsiębiorstwach, których właściciel (kierownik) ma możliwość bezpośredniej oceny pracy personelu i sam decyduje o wysokości zarobków. Formę tę spotyka się także w dużych przedsiębiorstwach prywatnych, a nawet publicznych. Powodem tego jest prawdopodobnie zniechęcenie załóg i kierownictw do wadliwie funkcjonujących systemów premiowych. Niemniej jednak czasowe formy plac w dużych przedsiębiorstwach są uzupełniane (wzbogacane) nagrodami o charakterze uznaniowym - zawierają więc element motywacji do pożądanych zachowań (efektów)

s. 48J. Zastosowanie tej formy wymaga in.in. prawidłowego |Jii^cl1 i podziału pracy oraz sprawnej organizacji pracy i whtśc iwIra doboru

jcoJS

słcześnie, w odniesieniu głównie do pracowników na stanowiskach ro-

ii!S* _ B ^

szeroki zakres zastosowania ma tzw. dniówka zadani owa (kon-

W

lis

1110

:oV

v a co miesiąc itp. losowanie tej formy płac wymaga wprowadzenia miar, a których można mierzyć wykonanie pracy. Miernikami mogą być np. liczba

fcffl

Jej nowoczesna forma polega na uznaniu za cel wykonanie przez zadań na ściśle zaplanowanym pozionucjZadania do wykonania pfl^c° •- na podstawie m.in. programu produkcji (wynikającego z portfela za-|gj^a ^ _C2y też norm pracochłonności lub wydajność ^Zadania są przydzielane Lnilcom i są kontrolowane w ustalonych okresach^ codziennie, co tydzień, co

wykonania czy produkcja dzienna. Dniówka zadaniowa mozc wystę-(w formie indywidualnej i zespołowej „przy czym ta ostatnia staje się coraz

mL\ popularna (szerzej zob. [Borkowska 2001, s. 310-311 ]).

wafl

dzie

bo konsekwentnie realizować.

czasowo-premiowej formy plac jest opłacanie wymagań (wkładu) ' płacą zasadniczą, efektów zaś - premią. Jest to najczęściej stosowana me-P^placania pracy personelu w naszych warunkach^) ^l°^a g_toSowanie formy czasowo-premiowej jest uzasadnione i efektywne, pod ■mkiem że przedsiębiorstwo zaprojektuje właściwy system premiowania i bę-

[/Akordowa forma płac połega na opłacaniu pracowników proporcjonalnie

^^ykonania przez nich norm pracy. Rozróżnia się normy ilościowe (normy

^ vrobu), określające wielkość produkcji, która powinna być wykonana w danym

^WLinie oraz normy czasowe, określające czas niezbędny do wykonania jed-termu*^,v» ^ y

„ostki wyrobuj

(Akord stanowi formę najsilniej wiążącą płacę z wielkością wykonanej pro-dukcji. Uwaga pracownika jest skoncentrowana na ilościowym (czasowym) wyniku i poszukiwaniu metod sprzyjających najwyższej wydajności. Istnieje przy tym niebezpieczeństwo, że wzrost wydajności będzie następował kosztem jakości produkcji.

W ostatnim czasie wyraźnie zmniejsza się zakres stosowania akordowej formy plac. Niemniej jednak istnieją prace (np. szycie w przedsiębiorstwach odzieżowych), w odniesieniu do których stosowanie płacy akordowej jest zasadne. Jednakże obserwuje się „odchodzenie" od stosowania prostych form akordowych w kierunku akordu zadaniowego, pieniężnego, a przy tym przede wszystkim zespołowego.

(Przy pracach ręcznych, np. typu rzemieślniczego, kiedy liczy się wydajność, lecz jednocześnie wymagana jest wysoka jakość wykonania, nie należy wykorzystywać fonn płac zbyt mocno stymulujących tempo pracy. Uzasadnione może być wtedy!stosowanie formy akordowo-premiowej. Polega ona na w ynagradza-