7

Chociaż krzywa użyteczności jest wysoce subiektywnym wyrażeniem postawy decydenta wobec ryzyka, w praktyce pewne typowe krzywe występują na tyle często, że powszechnie wyróżnia się trzy krzywe użyteczności odpowiadające trzem różnym postawom wobec ryzyka¹. Obrazuje je poniższy wykres:

Krzywa o kształcie wklęsłym obrazuje różne stopnie resentymentu (awersji) wobec ryzyka i występuje niewątpliwie najczęściej (większość z nas jest ostrożna). Liniowa krzywa użyteczności jest przypadkiem szczególnym i charakteryzuje osoby o braku zarówno resentymentu, jak i predylekcji do ryzyka (nb. decydent z krzywą liniową jest decydentem, dla którego została zaprojektowana analiza oparte na spodziewanych korzyściach, stąd nie musi on w ogóle posługiwać się użytecznościami). Wreszcie krzywa o kształcie wypukłym właściwa jest osobom o większej lub mniejszej skłonności do ryzyka. Obserwowane w praktyce krzywe użyteczności często składają się z elementów opisanych właśnie typowych krzywych. W szczególności krzywa użyteczności może pokazywać resentyment wobec ryzyka w jej wyższych rejonach i predylekcję do ryzyka w jej dolnych rejonach, co w rezultacie daje krzywą o kształcie litery S:

Przypadek decyzyjny 2.

PETRO jest młodą firmą, założoną w celu prowadzenia poszukiwań ropy na teksaskich polach naftowych. Ostatnio uzyskało niepodlegającą zbyciu koncesję na prowadzenie wierceń na pewnej działce i jest to jedyne przedsięwzięcie, w jakie jest zaangażowane w chwili obecnej, a dokładniej w okresie między dniem dzisiejszym i 31 grudnia, kiedy wiercenie - w przypadku skorzystania z posiadanej koncesji - zostałoby zakończone. Ostatnie dwa wiercenia przeprowadzone na innym terenie okazały się "suche" i spowodowały spadek środków płynnych netto firmy do $ 130 000. W tej sytuacji Ed Dyl, prezes zarządu i główny posiadacz akcji PETRO, musi zdecydować, czy firma powinna skorzystać z posiadanej koncesji, czy też pozwolić koncesji wygasnąć (co stanie się za dwa tygodnie, jeżeli wiercenie nie zostanie rozpoczęte do tego czasu). E. Dyl rozważa trzy możliwe kierunki działania:

1.    Zlecić przeprowadzenie w ciągu kilku najbliższych dni testu (sondowania) sejsmicznego, a następnie - w zależności od wyniku testu - zdecydować się na wiercenie lub z niego zrezygnować.

2.    Nie przeprowadzać testu sejsmicznego i przystąpić do wiercenia niezwłocznie.

3.    Nie wiercić (pozwolić, aby koncesja wygasła).

Aby zachować kapitał i utrzymać elastyczność działania, PETRO z zasady nie przeprowadza samo ani wierceń, ani testów sejsmicznych, lecz zleca

1

Zob. na przykład J. S. Hammond III, op. cit., s. 108 oraz P. G. Moore, Ryzyko m> podejmowaniu decyzji, Warszawa 1975, s. 321 i n.