85

m

Działanie wzmacniacza przeciwprqdowego

człowieka

Hiperłoniczny mocz u człowieka i innych ssaków powstaje dzięki działaniu tzw. mechanizmu wzmacniaczy przeciwprądowych oraz wymienników przeciwprądowych. Ramiona pętli nefronu to tzw. wzmacniacze przeciwprądowe. Mocz płynie w nich w przeciwnych kierunkach. Z ramienia zstępującego na drodze osmozy woda wydostaje się do przestrzeni okołokanalikowej, lecz nie przenika do ramienia wstępującego, które jest dla niej nieprzepuszczalne. W tym czasie komórki ramienia wstępującego zaczynają aktywnie transportować jony sodu do przestrzeni okołokanalikowej. Mocz zatem, który płynie w górę ramieniem wstępującym, oddaje sód, zwiększając tym samym stężenie płynu tkankowego, co powoduje wzmożone oddawanie wody przez mocz płynący w dół kanalikiem zstępującym.

Wydalanie niektórych głównych składników mora

Składnik moczu	Wydalanie (w g na dobęl
Woda	600-2500
Mocznik	33,0
Kwas moczowy	0,6
Kreatynina	1,0
Siarczany	2,0
Fosforany	1,7
Chlorki	7,0
Amoniak	0,7
Potas	2,5
Sód	6,0
Wapń	0,2
Magnez	0,2

Źródło: Sylwanowicz W., Michajlik A., Ramoto* 3-Anatomia i fizjologia człowieka. WarszawG 19SC

Wybrane parametry badania moczu

Barwa - słomkowa lub jasnosłomkowa (brązowa może sugerować problemy z pęcherzykiem żółciowym, a nawet żółtaczkę; mętno-czerwona może oznaczać krwiomocz; pomarańczowa może być skutkiem zażywania leków)

Odczyn - kwaśny lub obojętny (pH 4,5-7,5) Cukier - brak (maks. 0,84 mmol/dm³)

Białko - brak Bilirubina - brak Urobilinogen - w normie

(bilirubina i urobilinogen są różnymi produktami przemian hemoglobiny)

Ciała ketonowe - brak (maks. 0,5 mmol/dm³) Osad moczu:

nabłonki - pojedyncze, krwinki czerwone - do kilku v/ polu widzenia, krwinki białe - kilka w polu widzenia

Regulacja hormonalna wydalania

Filtrowanie w kłębuszkach podłego regulacji hormonalnej, co pozwala na płynne regulowc^ e jętości i składu moczu. Hormony wpływające na netrony to:

wazopresyna (ADH); wpływa na akwaporyny (AQP tworzące w błonach komórkowych w-wodne) nabłonka kanalików zbiorczych - w ten sposób ściana kanalika zbiorczego staje sę s przepuszczalna dla wody (por. s. 201),

renina (wydalana przez aparat przykłębuszkowy, aktywizuje układ renina-angiotensync—'¹ -• steron, co powoduje wzrost resorpcji Na'),

hormon natriuretyczny (natriuretyczny peptyd przedsionkowy, ANP, wydalany w przecsw '" serca, który zwiększa wydalanie Na⁺ z moczem — natriurezę, prowadzi to do spadku obję!s=-‘ i obniżenia jej ciśnienia).

_—-	----
	Wybrane choroby układu moczowego
Nazwa choroby	Objawy i skutki	Główne przyczyny schorzenia
Zapalenie pęcherza moczowego	bóle podczas oddawania moczu oddawanie moczu przerywanym strumieniem podwyższona temperatura w moczu może wystąpić białko, liczne krwinki białe, krwinki czerwone, komórki nabłonka i liczne bakterie stany zapalne nerek nieleczone może doprowadzić nawet do posocznicy, czyli zakażenia catego organizmu	zaleganie moczu w pęcherzu, brak higieny osobistej, u kobiet zapalenia dróg rodnych, u mężczyzn przerost prostaty, zwężenie cewki moczowej, częste cewnikowanie lub inne zabiegi dokonywane w tym narządzie
Ostre zapalenie miedniczek nerkowych	silne bóle w okolicy lędźwiowej częste oddawanie moczu, któremu towarzyszy ból i pieczenie podwyższona temperatura	infekcje dróg moczowych, kamica nerkowa, wady rozwojowe narządów wydalniczych (np. nerek)
Kamica nerkowa >	ostry ból okolicy lędźwiowej kolko nerkowa nudności pojawienie się krwi w moczu oddawanie moczu przerywanym Strumieniem	wytrącanie się składników mineralnych lub organicznych w postaci zlepiających się ze sobą kryształów, rozpuszczonych w moczu kamieni szczawianowych, moczanowych, fosforanowych, cystyno-wych, zaburzenia przemiany materii, zbyt długie przetrzymywanie moczu, nieleczone infekcje dróg moczowych
Zespół nerczycowy	podwyższone ciśnienie tętnicze obrzęki np. stawów obecność białka w moczu zaburzenia metabolizmu lipidów	przenikanie białek z surowicy krwi do moczu; następstwo cukrzycy lub innych chorób ogólnoustrojo-wych, a także zatrucia ciążowego
' Ostre zapalenie kłę-buszków nerkowych	bóle w okolicy lędźwiowej obrzęki głównie powiek i twarzy apatia, senność podwyższone ciśnienie tętnicze oddawanie niewielkiej ilości moczu brak apetytu podwyższona temperatura mętny mocz (z białkiem) ostra niewydolność nerek uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego i drgawki	następstwo infekcji bakteryjnych i wirusowych różnych narządów, reakcje alergiczne na błonę kłębków nerkowych
Przewlekła niewydolność nerek	objawy podobne do zapalenia kłę-buszków nerkowych częste oddawanie moczu ciągłe uczucie pragnienia uszkodzenie serca możliwa śpiączka, a nawet śmierć	uszkodzenia nerek, wady rozwojowe nerek, cukrzyca, przewlekłe choroby innych narządów, częste i długotrwałe stosowanie środków przeciwbólowych
‘.łączówką prosta	oddawanie moczu w ilości kilku do kilkunastu litrów na dobę	niedobór wazopresyny